بله، احتمال بارداری پس از وازکتومی وجود دارد، هرچند احتمال آن بسیار پایین است، اما این روش صددرصد تضمینی نیست. بستن لولۀ مردان با نرخ موفقیت حدود ۹۹.۸۵٪ یکی از مطمئن‌ترین روش‌های پیشگیری از بارداری است، اما همچنان حدود ۱ تا ۲ مورد از هر ۱۰۰۰ عمل منجر به بارداری ناخواسته می‌شود.
وازکتومی با قطع یا مسدود کردن لوله‌های وازدفران (لوله منیبر) انجام می‌شود. با این کار، اسپرم دیگر وارد مایع منی نمی‌شود. اما چرا هنوز احتمال بارداری وجود دارد؟ دلایل اصلی عبارت‌اند از:
- رابطۀ جنسی زودهنگام
در سه ماه اول بعد از عمل، ممکن است هنوز اسپرم‌هایی در مجاری باقی مانده باشند. به همین دلیل، اگر بدون روش مکمل پیشگیری در این مدت رابطۀ جنسی برقرار شود، احتمال بارداری وجود دارد.
- دو شاخه بودن وازدِفران (Duplicated Vas Deferens)
در برخی مردان دیده شده که به‌صورت مادرزادی، یک بیضه بیش از یک لولۀ وازدفران دارد. در این حالت اگر پزشک با عمل جراحی فقط یک لوله را ببندد، لولۀ دوم همچنان مسیر عبور اسپرم را حفظ می‌کند.
- بستن ناقص یا یک‌طرفۀ لوله‌ها
اگر تنها یکی از دو لولۀ وازدفران به‌درستی بریده یا مسدود شود و دیگری سالم باقی بماند، امکان عبور اسپرم از مسیر باز وجود دارد و احتمال بارداری همچنان برقرار خواهد بود.
- بستن لولۀ اشتباهی
در برخی شرایط، به‌ویژه اگر فرد سابقۀ جراحی قبلی در کشالۀ ران یا ناهنجاری آناتومیک داشته باشد، ممکن است جراح به‌اشتباه بافتی غیر از وازدفران را ببندد. در این صورت مسیر اصلی انتقال اسپرم همچنان فعال باقی می‌ماند.
- بازسازی کانالهای وازدفران
در موارد نادر، احتمال دارد که لوله‌های وازدفران پس از مدتی به‌صورت خودبه‌خود به هم متصل شوند و اسپرم دوباره وارد منی شود؛ این اتفاق که به آن پدیدۀ بازکانال‌سازی (Recanalization) میگویند، ممکن است ماها یا حتی سال‌ها بعد از عمل اتفاق بیفتد.
برای اطمینان از موفقیت‌آمیز بودن عمل، پزشک معمولاً 3 تا 4 ماه بعد از وازکتومی آزمایش تجزیۀ منی (Semen Analysis) تجویز می‌کند. اگر در این آزمایش اسپرم زنده دیده نشود، عمل مؤثر تلقی می‌شود. تا آن زمان، باید از کاندوم یا سایر روش‌های پیشگیری از حاملگی استفاده کرد.
در نهایت، وازکتومی یک عمل جراحی بسیار مؤثر پیشگیری از بارداری است، اما مانند هر روش پزشکی دیگر، ریسک جزئی وجود دارد که باید از آن مطلع باشید.
متخصص اورولوژی
