زگیل تناسلی مقعدی، یکی از عوارض آلوده شدن به ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. این نوع زگیل تناسلی به زائدههای کوچکی گفته میشود که در ناحیۀ مقعد بروز میکنند و به شکل برجستگیهای کوچک، صاف یا زبر و به رنگ صورتی، سفید یا قهوهای دیده میشوند.
دقت داشته باشید که زگیلهای مقعدی ممکن است بدون هیچ علامتی باشند و فرد حتی از وجود آنها مطلع نشود، اما در صورت رشد یا تحریک، ممکن است با خارش، درد، خونریزی یا ترشح همراه شوند.
در این مقاله تصمیم داریم به بررسی عوارض زگیل تناسلی مقعدی بپردازیم و این زائدهها را از جهات مختلف بررسی کنیم. برای اطلاعات بیشتر دربارۀ زگیل مقعدی، علائم آن در مردان و زنان و راههای پاکسازی آنها، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
زگیل تناسلی مقعدی چیست؟
زگیل تناسلی مقعدی زائدههای پوستی هستند که بر اثر ابتلا به ویروس در ناحیۀ مقعد ایجاد میشوند. این زگیلها معمولاً نرم، همرنگ پوست یا کمی تیرهتر هستند و ممکن است بهصورت تکی یا خوشهای (شبیه به گلکلم) دیده شوند.
عامل بروز این نوع زگیل، ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) است. این ویروس، سویههای متعددی دارد؛ ولی ۹۰ درصد زگیلهای تناسلی، بر اثر سویههای ۶ و ۱۱ ویروس HPV ایجاد میشوند. این دو سویه، جزو سویههای کمخطر این ویروس به حساب میآیند.
برخی سویههای پرخطر ویروس اچپیوی مثل سویههای ۱۶ و ۱۸ هم در بروز زگیل تناسلی مقعدی نقش دارند. این سویههای پرخطر میتوانند با سرطان در ارتباط باشند و خطر بروز سرطان دهانۀ رحم و مقعد را افزایش دهند.
انتقال زگیل تناسلی از طریق مقعد معمولاً بهدلیل تماس جنسی با فرد آلوده رخ میدهد، اما تماس مستقیم با پوست یا مخاط آلوده نیز میتواند عامل انتقال باشد. در ادامه دربارۀ علائم، عوارض و روشهای درمان زگیل مقعدی توضیح خواهیم داد.
عوارض زگیل تناسلی مقعدی چیست؟
نادیدهگرفتن یا به تعویق انداختن حذف این ضایعات پوستی میتواند سلامت فرد را با مشکلات متعددی مواجه کند. از ناراحتیهای روزمره گرفته تا خطرات بسیار جدی مانند سرطان، همگی از عوارض زگیل تناسلی مقعدی هستند. آشنایی با این عوارض و مراجعۀ بهموقع به پزشک، بهترین راه پیشگیری از پیشرفت بیماری و کاهش خطرات احتمالی است. در ادامه، مهمترین عوارض زگیل تناسلی مقعدی را بررسی میکنیم.
۱. خارش و سوزش مداوم در ناحیۀ مقعد
زگیلهای تناسلی مقعدی میتوانند باعث التهاب موضعی شوند که نتیجۀ آن، خارش و سوزش دائمی و آزاردهنده است. این حس ناخوشایند میتواند بر کیفیت زندگی روزمرۀ فرد تأثیر بگذارد، باعث بیخوابی و استرس شود و انجام فعالیتهای عادی را برای شخص مبتلا، مختل کند.
ازآنجاکه این علائم شباهت زیادی به علائم هموروئید (بواسیر) دارند، گاهی اوقات تشخیص اولیه با اشتباه همراه است و درمان به تعویق میافتد.
متخصص اورولوژی
مطب مجهز و به روز
لیزر و کرایوتراپی
23 سال سابقه درمان
۲. خونریزی، زخم و عفونت زگیلهای تناسلی مقعدی
خونریزی، زخم و عفونت از عوارض هشداردهندۀ زگیلهای تناسلی مقعدی هستند.
- زخم: زگیلهای مقعدی بهویژه زمانی که بزرگ هستند یا در نواحی پراصطکاک قرار دارند، بهراحتی دچار خراش و زخم میشوند.
- خونریزی: این عارضه معمولاً در اثر تحریک فیزیکی زگیلها هنگام اجابت مزاج، نشستن طولانیمدت یا پوشیدن لباسهای تنگ ایجاد میشود. این علامت نباید نادیده گرفته شود؛ زیرا میتواند نشاندهندۀ آسیب بافتی عمیقتر، ترکهای پوستی یا در موارد نادر، ضایعات پیشبدخیم یا بدخیم در کانال مقعدی باشد.
- عفونت: رطوبت و گرمای دائمی ناحیۀ مقعد، شرایط مناسبی برای رشد میکروارگانیسمها فراهم میکند و در نتیجه احتمال بروز عفونت ثانویه افزایش مییابد. قرمزی و تورم اطراف ضایعه، ترشح چرکی یا بدبو، تشدید درد، احساس حرارت موضعی و گاهی تب از علائم عفونت هستند.
۳. گسترش زگیلها به نواحی اطراف
اگر زگیلهای مقعدی پاکسازی نشوند، ممکن است بهتدریج بیشتر و بزرگتر شوند و درمان آنها سختتر شود.. این گسترش میتواند به نواحی داخلی مقعد (کانال مقعدی)، ناحیۀ تناسلی و کشالۀ ران کشیده شود یا در همان ناحیه خوشههای بزرگ زگیل ایجاد کند. این اتفاق بهویژه در افرادی با ضعف سیستم ایمنی یا رفتارهای جنسی پرریسک شایعتر است.
۴. تأثیر بر رابطۀ جنسی
وجود زگیلهای تناسلی و مقعدی فرد را دچار نگرانی، استرس و کاهش اعتمادبهنفس می کنند و همین عوامل میتواند باعث شرم و کاهش میل جنسی شود. برخی از افرادی که زگیل تناسلی مقعدی دارند، بهدلیل ترس از انتقال بیماری یا احساس شرم، از برقراری رابطۀ جنسی اجتناب میکنند که این موضوع میتواند بر سلامت روان و کیفیت روابط عاطفی آنها اثر منفی بگذارد.
۵. افزایش خطر ابتلا به سرطان مقعد و دهانۀ رحم
جدیترین و مهمترین عارضۀ زگیل تناسلی مقعدی، بهویژه در موارد ابتلا به سویههای پرخطر HPV مانند سویههای ۱۶ و ۱۸، افزایش خطر ابتلا به سرطان مقعد است. این خطر خصوصاً در مردان همجنسگرا و بیماران با نقص ایمنی (مانند مبتلایان به HIV) و افرادی که داروی سرکوب ایمنی مصرف میکنند بیشتر است.
از سوی دیگر، در زنان مبتلا به زگیلهای مقعدی ناشی از سویههای پرخطر HPV، خطر درگیری دهانۀ رحم نیز وجود دارد؛ ازاینرو انجام معاینات تخصصی و غربالگری منظم دهانۀ رحم اهمیت زیادی دارد. همچنین، معاینۀ همسر مردانی که HPV دارند اقدامی ضروری برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام است.
طبق گزارش مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC)، ویروسHPV، عامل اصلی ۹۰ درصد سرطانهای مقعد و دهانۀ رحم است. دقت داشته باشید که با وجود احتمال تبدیل شدن زگیل تناسلی مقعدی به سرطان، استفاده از واکسن HPV، معاینۀ دورهای توسط اورولوژیست و حذف بهموقع زگیلها میتواند خطر بروز سرطان را کاهش دهد.
متخصص اورولوژی
مطب مجهز و به روز
لیزر و کرایوتراپی
23 سال سابقه درمان
علائم هشداردهندۀ زگیل مقعدی
علائم زگیل مقعدی بسته به محل، تعداد و مرحلۀ پیشرفت این زائدهها، متفاوت است. این زگیلها ممکن است در مراحل اولیه بدون علامت باشند، اما با رشد و گسترش، علائمی از خود بروز میدهند که نادیده گرفتن این نشانهها میتواند خطرهایی به دنبال داشته باشد. آگاهی از نشانهها و عوارض زگیل تناسلی به تشخیص زودهنگام و پیشگیری از عوارض جدی این بیماری کمک میکند. در ادامه به دو دسته از نشانههای زگیل مقعدی اشاره خواهیم کرد:
| دستهبندی | علائم | توضیحات |
| اولیه | برجستگیهای کوچک گوشتی | ظهور برجستگیهای کوچک، نرم و همرنگ پوست بهصورت تکی یا خوشهای (مانند گلکلم) در اطراف مقعد |
| احساس وجود توده | احساس وجود تودههای ریز در اطراف مقعد در هنگام لمس زگیل | |
| خارش خفیف | احساس خارش یا سوزش خفیفی در ناحیۀ مقعد | |
| پیشرفته | خارش و سوزش شدید | خارش و سوزش مداوم که باعث اختلال در زندگی روزمره شود |
| خونریزی مقعدی | خونریزی مقعدی بر اثر تحریک زگیلهای بزرگ در هنگام دفع مدفوع یا نشستن یا وجود ترشحات بدبو و خونآلود | |
| درد و ناراحتی | احساس درد ناشی از زگیلهای بزرگ در هنگام نشستن طولانیمدت یا فعالیتهای فیزیکی | |
| تغییر در ظاهر زگیل | تغییر در رنگ، اندازه یا شکل زگیلها، بهویژه تبدیل شدن آنها به ضایعات بزرگ و غیرعادی |
راههای تشخیص زگیل تناسلی مقعدی
تشخیص درست عوارض زگیل در ناحیه مقعد برای انتخاب روش درمان مؤثر و پیشگیری از مشکلات طولانیمدت ضروری است. گاهی این ضایعات از نظر ظاهری با هموروئید، شقاق یا حتی زگیلهای پوستی معمولی اشتباه گرفته میشوند؛ بنابراین معاینۀ تخصصی و انجام آزمایشهای دقیق اهمیت بالایی دارد. در ادامه بهصورت مختصر و مفید، روشهای تشخیص زگیل تناسلی مقعدی را بررسی خواهیم کرد:
۱. معاینۀ بالینی
اولین و مهمترین قدم برای تشخیص زگیل تناسلی مقعدی، معاینۀ فیزیکی کامل توسط پزشک متخصص اورولوژی است. پزشک با مشاهدۀ زائدهها، اندازه، شکل و محل قرارگیری آنها را بررسی میکند.
در بسیاری از موارد، زگیلهای کوچک و سطحی با این معاینه، قابل تشخیص هستند. اگر زگیلها در کانال مقعدی هم بروز کرده باشند، ممکن است پزشک از یک ابزار خاص (آنوسکوپ) برای معاینۀ دقیقتر استفاده کند.
۲. تستهای تخصصی (HPV-PCR و پاپ اسمیر مقعدی)
پس از معاینه اولیه، پزشک ممکن است برای تأیید تشخیص و تعیین نوع ویروس، آزمایشهای تکمیل مانند تست HPV-PCR یا پاپ اِسمیر مقعدی را تجویز کند.
- تست HPV-PCR با نمونهبرداری از بافت زگیل انجام میشود و میتواند سویۀ ویروس HPV (اعم از کمخطر یا پرخطر) را شناسایی کند. این تست بهویژه برای ارزیابی خطر ابتلا به سرطان مقعد و پیگیریهای بعدی، بسیار مهم است.
- تست پاپ اسمیر مقعدی، شبیه به پاپ اسمیر دهانۀ رحم در زنان است. در این روش، با نمونهبرداری از سلولهای کانال مقعدی، هرگونه تغییرات غیرطبیعی یا پیشسرطانی در سلولها شناسایی میشود.
تفاوت زگیل مقعدی با زگیل معمولی در چیست؟
زگیلهای تناسلی مقعدی با زگیلهای معمولی هم از نظر ظاهر و هم از نظر عامل ایجادکننده و راه انتقال تفاوت دارند. در ادامه این موارد را بررسی میکنیم.
تفاوت نوع ویروس
زگیلهای پوستی معمولی توسط تیپهای کمخطر HPV غیرجنسی ایجاد میشوند و مسیر انتقالشان اغلب تماس غیرجنسی است. در مقابل، زگیل مقعدی اغلب به دلیل سویههای ۶ و ۱۱ ویروس HPV یا سویههای پرخطر آن ایجاد میشود و انتقال آن بیشتر از طریق تماس جنسی یا تماس پوست به پوست آلوده است.
تفاوت ظاهر زگیلها
تفاوت ماهیت بافت زگیلها و شرایط محیطی ناحیۀ درگیر باعث تفاوت ظاهری این ۲ نوع زگیل میشود. تشخیص قطعی نوع زگیل تنها از طریق معاینۀ دقیق و بررسیهای تخصصی توسط پزشک امکانپذیر است.
- زگیلهای معمولی: زگیلهای معمولی در نواحی خشک و در تماس مداوم با هوا (دستوپا) ایجاد میشوند و دارای لایه شاخی ضخیم هستند. در این شرایط، ویروس HPV از تیپهای پوستی (مانند نوع ۱ یا ۲) باعث تحریک سلولهای کراتینوسیت و تولید بیش از حد کراتین میشود. نتیجۀ آن ایجاد ضایعاتی سفت، خشک و با سطح زبر است که به آن هیپرکراتوز گفته میشود.
- زگیل تناسلی مقعدی: ناحیۀ مقعد و تناسلی محیطی گرم و مرطوب دارد. سطح آن عمدتاً از مخاط سنگفرشی تشکیل شده که یا فاقد لایۀ شاخی است یا لایۀ شاخی نازکی دارد. در این بافتها، ویروس HPV باعث میشود سلولهای پوستی بدون کراتینه شدن شدید، رشد کنند. بههمیندلیل زگیلهای مقعدی معمولاً نرم، گوشتی، مرطوب و بدون زبری سطح هستند.
راههای حذف زگیل تناسلی مقعدی
برای حذف زگیل تناسلی مقعدی، سه روش اساسی پزشکی و علمی وجود دارد که در ادامه دربارۀ هر کدام بهصورت مختصر و مفید، توضیح میدهیم:
- لیزر زگیل مقعدی: این روش یکی از مؤثرترین راههای حذف زگیلهای مقعدی است. لیزر با دقت بالا، بافت آلوده را از بین میبرد و به بافتهای اطراف زگیل، آسیب نمیرساند.
- کرایوتراپی: در این روش، زگیلها با نیتروژن مایع فریز میشوند. این درمان برای زگیلهای کوچک یا سطحی مؤثر است اما ممکن است برای حذف زگیل با این روش، به چند جلسۀ درمانی نیاز باشد.
- جراحی: وقتی زگیلهای مقعدی بزرگ هستند یا در نواحی با دسترسی دشوار مانند داخل کانال مقعدی قرار دارند، جراحی گزینۀ مناسبتری است. در این روش، ضایعات با بیحسی موضعی یا بیهوشی برداشته میشوند. جراحی معمولاً برای ضایعات وسیع یا مقاوم به سایر روشهای درمانی به کار میرود و امکان برداشت کامل زگیل را فراهم میکند.
متخصص اورولوژی
مطب مجهز و به روز
لیزر و کرایوتراپی
23 سال سابقه درمان
نحوۀ پیشگیری از عوارض زگیل تناسلی مقعدی
در حال حاضر درمان قطعی برای حذف کامل ویروس HPV از بدن وجود ندارد. البته با اقدامات صحیح میتوان از پیشرفت بیماری، بروز عوارض جدی و انتقال ویروس به دیگران جلوگیری کرد. راهکارهای زیر برای افرادی که به زگیل تناسلی مقعدی مبتلا شدهاند اهمیت ویژهای دارد:
۱. حذف و پاکسازی زگیلها تحت نظر پزشک
باقی ماندن زگیلهای مقعدی، بهویژه انواع ناشی از سویههای پرخطر HPV، میتواند خطر عفونتهای ثانویه، خونریزی و تغییرات پیشسرطانی را افزایش دهد. درمان و حذف بهموقع ضایعات، علاوهبر کاهش بار ویروسی، احتمال انتقال ویروس به شریک جنسی و گسترش ضایعات در ناحیۀ مقعد را کاهش میدهد.
۲. دریافت واکسن HPV پس از ابتلا
واکسن HPV اگرچه ویروس را از بین نمیبرد، اما میتواند از ابتلا به سایر سویههای پرخطر یا کمخطر HPV جلوگیری کند. این موضوع بهویژه برای کاهش خطر بروز سرطانهای مرتبط با HPV و پیشگیری از عفونتهای همزمان اهمیت دارد و حتی پس از تشخیص زگیل تناسلی نیز توصیه میشود.
۳. مراجعه منظم به پزشک و پایشهای دورهای
ویروس HPV ممکن است پس از درمان ظاهری زگیلها همچنان در بدن باقی بماند و باعث عود بیماری شود. معاینات منظم پزشکی به شناسایی زودهنگام زگیلهای جدید، ضایعات پیشسرطانی یا تغییرات غیرطبیعی در ناحیۀ مقعد کمک میکند و نقش مهمی در پیشگیری از سرطان مقعد دارد.
۴. تقویت سیستم ایمنی بدن
عملکرد مناسب سیستم ایمنی نقش کلیدی در کنترل فعالیت ویروس HPV دارد. خواب کافی، تغذیۀ سالم، ترک سیگار و الکل و داشتن فعالیت بدنی منظم، به بدن کمک میکند تکثیر ویروس را مهار کند و احتمال عود زگیلها و بروز عوارض را کاهش دهد.
۵. رعایت اصول بهداشت و رفتار جنسی ایمن
در دوران ابتلا و درمان، پرهیز از تماس جنسی مقعدی و استفاده صحیح از کاندوم میتواند خطر انتقال ویروس به شریک جنسی و آلودگی نواحی جدید بدن را کاهش دهد. هرچند کاندوم، محافظت کامل ایجاد نمیکند، اما نقش مهمی در کنترل انتشار ویروس دارد.
جمعبندی
زگیل تناسلی مقعدی، تنها یک ضایعۀ پوستی ساده نیست، بلکه نشانهای از آلوده شدن به ویروس HPV است و در صورت بیتوجهی، میتواند زمینهساز مشکلات جدی و طولانیمدت شود.
این بیماری علاوه بر ایجاد ناراحتیهای پوستی در ناحیۀ مقعد، ممکن است با عوارضی مانند خونریزی، زخم شدن و حتی تغییرات پیشسرطانی همراه باشد؛ بههمیندلیل، تشخیص بهموقع و مراجعه به پزشک متخصص اورولوژی، نقش کلیدی در کنترل بیماری و پیشگیری از پیشرفت آن دارد.
در این مقاله کوشیدیم درباره عوارض زگیل تناسلی مقعدی و روشهای پیشگیری و حذف آن صحبت کنیم. امیدواریم نکات این مقاله به درک بیشتر و دقیقتر شما از این بیماری کمک کرده باشد.
