هیپوسپادیاس یک ناهنجاری مادرزادی در پسران است که در آن مجرای ادرار در نوک آلت تناسلی قرار ندارد و سوراخ مجرای ادرار ممکن است در هر نقطه ای زیر آلت تناسلی قرار داشته باشد که می تواند منجر به مشکلاتی در ادرار کردن و عملکرد جنسی در آینده شود.
هیپوسپادیاس نسبتاً شایع است و در حدود 1 در 200 پسر تازه متولد شده دیده می شود.
مبتلا بودن به این بیماری به معنای وجود نقایص دیگر همزمان در بدن فرد نیست.
انواع هیپوسپادیاس
هیپوسپادیاس بر اساس محل قرار گیری سوراخ انتهایی مجرای ادرار به سه دسته کلی تقسیم می شود:
- دیستال: مجرای ادرار در نزدیکی نوک آلت تناسلی قرار دارد (شایع ترین نوع).
- پروگزیمال: مجرای ادرار در قاعده آلت تناسلی یا حتی زیر کیسه بیضه قرار دارد.
- میانی: مجرای ادرار بین دو نوع فوق قرار دارد.
در برخی موارد، علاوه بر هیپوسپادیاس، انحنای آلت تناسلی به سمت پایین در حالت نعوظ نیز وجود دارد (کوردی آلت).
عوارض هیپوسپادیاس
در مواردی که سوراخ مجرای ادرار نزدیک به نوک آلت اما پایین تر از حالت نرمال است، می توان این اختلال را درمان نکرد.
سایر انواع هیپوسپادیاس در صورت عدم درمان می توانند منجر به مشکلاتی در ادرار کردن، عملکرد جنسی و عزت نفس فرد شوند.
با این حال، با جراحی به موقع، اکثر پسران مبتلا به هیپوسپادیاس می توانند زندگی عادی و سالمی در آینده داشته باشند.
علل
هیپوسپادیاس ممکن است ناشی از اختلالات هورمونی جنین باشد.
مراحل کلیدی در تشکیل آلت تناسلی بین هفته‌های 9 تا 12 بارداری اتفاق می‌افتند.
در این مدت، هورمون های مردانه به بدن دستور می دهند تا مجرای ادرار و پوست آلت و ختنه‌گاه (حشفه) را تشکیل دهند.
تشخیص
هیپوسپادیاس اغلب در بدو تولد دیده می شود و نه تنها مجرای ادرار در جای اشتباه قرار دارد، بلکه پوست ختنه‌گاه اغلب در قسمت زیرین به طور کامل تشکیل نشده است.
به این حالت اصطلاحاً «ختنه‌ی مادرزادی» می گویند.
حدود 8 در 100 پسری که به هیپوسپادیاس مبتلا هستند، ممکن است همزمان یک بیضه‌ی شان به طور کامل وارد کیسه بیضه نشده باشد و نیاز به جراحی برای پایین آوردن آن داشته باشند.
درمان
هیپوپادیاس می‌تواند مشکلات و عوارض متعددی برای افراد مبتلا در دوران کودکی و بزرگسالی ایجاد کند .
این عوارض می‌توانند شامل موارد زیر باشند :
- مشکلات نعوظ: تا 15 درصد از پسران مبتلا به هیپوسپادیاس دارای انحنای رو به پایین در آلت تناسلی خود هستند. اگر انحنا شدید باشد، می تواند در بزرگسالی مشکلاتی در روابط جنسی ایجاد کند.
- مشکلات ادرار کردن: سوراخ مجرای ادرار در برخی موارد بزرگتر و در برخی دیگر بسیار کوچک است. برخی از سوراخ ها ممکن است پس از دهانه پرده ای از پوست داشته باشند که بر جریان ادرار تأثیر می‌گذارد. در برخی پسران، ادرار به طرفین یا پایین پاشیده می‌شود و بعضی دیگر برای ادرار کردن نیاز دارند مدت زیادی بنشینند. ادرار کردن می‌تواند ناراحتی ایجاد کند و با پاشیده شدن ادرار به اطراف، پوست نواحی نزدیک را تحریک کند.
- ظاهر آلت تناسلی: پوست ختنه گاه که به طور کامل تشکیل نشده است، معمولاً ظاهری غیرطبیعی دارد. مطالعات نشان می دهد که پسران مبتلا به هیپوسپادیاس اصلاح نشده ممکن است با کاهش عزت نفس مواجه شوند.
امروزه، اکثر متخصصان اورولوژی کودکان توصیه می‌کنند که تمامی اشکال هیپوسپادیاس به جز موارد بسیار جزئی اصلاح شوند. در اغلب موارد، مزایای اصلاح بسیار بیشتر از خطرات آن است.
هیپوسپادیاس با جراحی اصلاح می شود و هدف از هر نوع جراحی هیپوسپادیاس، ایجاد یک آلت تناسلی صاف و نرمال با سوراخ مجرای ادراری نزدیک به نوک آلت است.
جراحی معمولاً در سن 6 تا 18 ماهگی انجام می شود. در برخی موارد، ممکن است بیش از یک عمل جراحی برای اصلاح آلت تناسلی مورد نیاز باشد. این عمل عمدتاً شامل 4 مرحله است:
- صاف کردن تنه‌ی آلت تناسلی و اصلاح کجی آن اگر وجود دارد.
- ساختن مجرای جدید در سر آلت به منظور تکمیل قسمتی از مجرا که ناقص است.
- قرار دادن مه‌آی ادراری (سوراخ مجرا) در سر آلت تناسلی.
- ختنه کردن یا بازسازی پوست حشفه ی آلت.
ترمیم هیپوسپادیاس معمولاً یک جراحی است که بسته به نوع آن، بین 90 دقیقه تا 3 ساعت طول می کشد. برای هیپوسپادیاس دیستال، جراحی حدود 90 دقیقه طول می کشد و برای هیپوسپادیاس پروگزیمال، جراحی می تواند تا 3 ساعت طول بکشد.
در مواردی که هیپوسپادیاس پروگزیمال با انحنای شدید آلت همراه است، یک جراحی ممکن است کافی نباشد و نیاز به چند مرحله جراحی وجود داشته باشد. در این موارد، جراح ابتدا باید انحنای آلت تناسلی را اصلاح کند و سپس در جراحی های بعدی، مجرای ادرار را بازسازی کند.
جراحان توصیه می کنند که جراحی هیپوسپادیاس بین 6 تا 12 ماهگی انجام شود. با این حال، اگر این زمان مناسب نباشد، این جراحی می تواند در هر سنی، حتی در بزرگسالی، انجام شود.
اگر اندازه آلت تناسلی کوچک باشد، پزشک ممکن است قبل از جراحی، درمان با هورمون تستوسترون را پیشنهاد دهد تا اندازه آلت بزرگتر شود.
هدف از جراحی هیپوسپادیاس، ایجاد یک اصلاح دائمی و ماندگار است که برای تمام عمر باقی بماند.
مراقبت‌های بعد از جراحی
بسیاری از متخصصان ارولوژی کودکان بر این باورند که ویزیت های روتین مطب پس از چند ماه اول ضروری نیست، زیرا احتمال مشکلات بعد از آن بسیار کم است. برخی دیگر فکر می‌کنند که پسران باید در طول کودکی تا بعد از بلوغ تحت نظر باشند.
زخم های جراحی هیپوسپادیاس معمولاً برای بهبودی به مراقبت خاصی نیاز ندارند. جراح نحوه مراقبت از زخم را به خانواده آموزش می دهد و دستورالعمل‌هایی در مورد حمام کردن و تعویض پوشک ارائه می‌دهد.
بسیاری از جراحان پس از جراحی برای چند روز یک سوند در محل عمل میگذارند تا ادرار با محل عمل تماس نداشته باشد. در حالی که سوند در جای خود قرار دارد، اغلب آنتی بیوتیک هم تجویز می شود.
اگر کودک سوند دارد، ممکن است اجازه داده شود تا ادرار را در پوشک تخلیه کند. پوشک را می توان به طور معمول تعویض کرد.
اگر کودک در سنین بزرگتری است، ممکن است سوند به کیسه ای متصل شود.
سوند ها اغلب به مدت 5 روز تا 2 هفته در جای خود نگه داشته می شوند.
به نظر می رسد پسران کوچکتر بعد از ترمیم بی قراری کمتری دارند
عوارض جراحی هایپوسپادیاس
عوارض ترمیم هیپوسپادیاس دیستال در پسران کمتر از ۱ مورد در ۱۰ مورد است. مشکلات بیشتر بعد از ترمیم هیپوسپادیاس پروگزیمال رخ می دهند.
شایع‌‌ترین مشکل بعد از جراحی ایجاد سوراخ ( “فیستول“) در جای دیگری از آلت تناسلی است. ( نشتی از محل عمل یا جایی نزدیک به محل عمل ) .
همچنین ممکن است در مه آی ادراری، تنگی ایجاد شود که می‌تواند در دفع ادرار اختلال ایجاد کند.
بعد از جراحی باید والدین نکات زیر را در نظر داشته باشند :
- اگر کودک بعد از ترمیم هیپوسپادیاس از نشت ادرار یا باریک شدن جریان ادرار شکایت دارد، باید به متخصص ارولوژی کودکان مراجعه کند.
- بسیاری از عوارض در چند ماه اول پس از جراحی ظاهر می شوند، اما ممکن است فیستول یا تنگی ها تا سال ها بعد از جراحی خودشان را نشان ندهند.
- در صورت شکست جراحی و عدم موفقیت در ترمیم مجرا ، جراحی مجدد پس از ۶ ماه از عمل قبلی قابل انجام است.
بافت های اسکار و چسبیده ناسالم ناشی از جراحی های قبلی را می توان در عمل مجدد حذف کرد. پوست سالم از قسمتی از آلت تناسلی یا سایر مناطق بدن (اغلب از داخل گونه) برداشت و برای ترمیم محل عمل قبلی استفاده کرد. به این عمل یورتروپلاستی با گرفت پوستی مخاطی می گویند.
مدت زمان بهبودی
بهبودی زخم ناشی از ترمیم هیپوسپادیاس به سرعت شروع می شود، اما ممکن است ماه ها طول بکشد تا به طور کامل بهبود یابد و در اوایل ممکن است تورم و کبودی وجود داشته باشد که طی چند هفته بهبود می یابد.
