- افتادگی مثانه یا پرولاپس مثانه چیست و چرا رخ میدهد؟
- چه زمانی عمل افتادگی مثانه لازم است؟
- عمل افتادگی مثانه به روش لاپاراسکوپی چگونه انجام میشود؟
- مزایا و معایب جراحی لاپاراسکوپی مثانه
- نکات مربوط به مراقبتها و دوران نقاهت بعد از عمل افتادگی مثانه
- عوامل مؤثر بر هزینۀ جراحی افتادگی مثانه با روش لاپاراسکوپی
- جمعبندی
- سوالات متداول
افتادگی مثانه عارضهای است که در آن عضلات و بافتهای نگهدارندۀ مثانه ضعیف میشوند و مثانه به سمت واژن پایین میافتد. از نشانههای افتادگی مثانه میتوان به احساس سنگینی یا فشار در ناحیه لگن یا واژن، بیاختیاری ادرار و احساس وجود توده یا برآمدگی در واژن اشاره کرد. خانمهای بسیاری از سنین میانسالی به بعد، با این اختلال روبرو میشوند. یکی از روشهای درمان این مشکل، عمل افتادگی مثانه با روش لاپاراسکوپی (Laparoscopy) است.
در این مقاله تصمیم داریم دربارۀ عمل افتادگی مثانه با روش لاپاراسکوپی صحبت کنیم و جزئیات کاملی در مورد این روش کارآمد و کمتهاجمی ارائه دهیم. برای کسب اطلاعات جامع و تخصصی دربارۀ این روش درمانی مؤثر، تا انتهای این مطلب با ما همراه شوید.
افتادگی مثانه یا پرولاپس مثانه چیست و چرا رخ میدهد؟
افتادگی مثانه یا پرولاپْس مثانه (Prolapse) که در اصطلاح پزشکی به آن، سیستوسِل (Cystocele) نیز گفته میشود، اختلالی است که در آن، مثانه از موقعیت طبیعی خود در لگن پایین میآید و به دیوارۀ جلویی (قُدامی) واژن فشار وارد میکند؛ ازاینرو به این مشکل، افتادگی قدامی واژن هم گفته میشود.
مثانه، با شبکهای از عضلات قوی و بافتهای همبند به نام عضلات کف لگن در جای خود نگه داشته میشود. این عضلات، مثل یک توری حمایتی عمل میکنند.
وقتی این عضلات و بافتهای همبند بر اثر فشار یا آسیب، ضعیف و شل میشوند، دیگر نمیتوانند مثانه را محکم نگه دارند. در نتیجه، مثانه تحت نیروی جاذبه و فشار داخلی بدن، به سمت پایین و به داخل واژن، پایین میآید.
علل و عوامل زمینهساز افتادگی مثانه
پرولاپس مثانه یا سیستوسل معمولاً نتیجۀ ترکیبی از عوامل مختلف است که باعث تضعیف ساختارهای حمایتی کف لگن میشوند:
- زایمان طبیعی: فشار و کشیدگی بافتها در زایمانهای سخت یا متعدد؛
- یائسگی و کاهش استروژن: کاهش هورمون استروژن باعث نازک و ضعیف شدن بافت لگن میشود؛
- فشارهای مزمن: فعالیتهای مکرر مانند بلند کردن اجسام سنگین، زور زدن هنگام یبوست یا سرفههای مزمن؛
- چاقی و کمتحرکی: فشار طولانیمدت بر عضلات و رباطهای کف لگن؛
- سابقۀ جراحی لگنی یا هیسترکتومی: آسیب احتمالی به بافتهای حمایتی لگن؛
- اختلالات بافت همبند یا عوامل ژنتیکی: ضعف مادرزادی یا ارثی در ساختارهای نگهدارندۀ مثانه.
دقت داشته باشید که افتادگی مثانه، نشانۀ ضعف یا سهلانگاری شخص نیست. این عارضه، فرایندی طبیعی در بدن است که اغلب بهدلیل تغییرات هورمونی و فشارهای فیزیکی زندگی رخ میدهد.
| درجههای مختلف شدت افتادگی مثانه | ||
| درجۀ شدت | وضعیت | علائم احتمالی |
| خفیف | مثانه کمی به سمت واژن فرود آمده است (بالای ورودی واژن) | ممکن است بدون علامت یا با احساس فشار جزئی همراه باشد |
| متوسط | مثانه به داخل واژن فشار میآورد و احساس سنگینی یا ناراحتی ایجاد میکند | احساس سنگینی لگن، بیاختیاری ادرار هنگام فعالیت، احساس نیاز مکرر به دفع ادرار |
| شدید | بخشی از مثانه یا تمام آن از دهانۀ واژن بیرون میزند (پرولاپس کامل) | احساس درد و فشار شدید، مشکل در دفع ادرار یا مدفوع و اختلال در رابطه جنسی |
متخصص اورولوژی
مطب مجهز و به روز
آزمایشات تخصصی
23 سال سابقه درمان
چه زمانی عمل افتادگی مثانه لازم است؟
افتادگی مثانه (سیستوسل) همیشه نیازمند جراحی نیست. در مراحل اولیه و خفیف، بسیاری از افراد میتوانند با تقویت عضلات کف لگن (ورزشهای کِگِل)، مدیریت وزن یا استفاده از روشهایی مانند لیزردرمانی (برای بهبود کیفیت بافتها) علائم را بهخوبی کنترل کنند.
نقطۀ مهم برای تصمیمگیری جهت انجام عمل افتادگی مثانه زمانی است که ساختارهای اصلی نگهدارندۀ لگن به حدی آسیب دیدهاند که روشهای غیرجراحی دیگر کارآمد و مؤثر نیستند. در ادامه شرایط و موقعیتهایی را بیان میکنیم که درصورت بروز آنها، احتمالاً به جراحی سیستوسل نیاز خواهد بود:
- شدت افتادگی: وقتی درجۀ افتادگی مثانه، متوسط تا شدید باشد و مثانه به دهانۀ واژن برسد یا حتی از آن خارج شود.
- موثر نبودن روشهای غیرجراحی: اگر شخص ماهها بهطور منظم ورزشهای کف لگن را انجام داده یا از پِساری (Pessary) برای بالا ماندن مثانه استفاده کرده است، اما علائم همچنان آزاردهنده یا رو به بدتر شدن است.
- افت کیفیت زندگی: اگر علائم افتادگی مثانه به گونهای هستند که در فعالیتهای روزمره، روابط جنسی، ورزش یا کار شخص اختلال جدی ایجاد کردهاند
- مشکل در دفع ادرار: افتادگی شدید مثانه میتواند باعث خم شدن مجرای ادرار و تخلیۀ ناقص مثانه شود. در نتیجه، ممکن است شخص برای ادرار کردن مجبور باشد به دیوارۀ واژن فشار وارد کند.
- بیاختیاری ادرار: نشت ادرار هنگام سرفه، خنده یا عطسه، یکی دیگر از نشانههایی است که درصورت مشاهدۀ آن باید نیاز به دارودرمانی و سپس جراحی را بررسی کرد.
عمل افتادگی مثانه به روش لاپاراسکوپی چگونه انجام میشود؟
در این عمل کمتهاجمی پزشک بدون نیاز به برشهای بزرگ، مثانه را به موقعیت طبیعی خود بازمیگرداند. جراحی افتادگی مثانه به روش لاپاراسکوپی برای بیمارانی که در پی دوران نقاهت کوتاهتر و درد کمتر هستند، گزینۀ بسیار مناسبی محسوب میشود. در ادامه شیوۀ انجام این عمل را توضیح خواهیم داد:
مراحل و تکنیک عمل افتادگی مثانه به روش لاپاراسکوپی
این عمل تحت بیهوشی عمومی یا بیحسی نخاعی انجام میشود و معمولاً بین ۱ تا ۲ ساعت طول میکشد. بیمار معمولاً پس از عمل، ۲۴ ساعت بستری خواهد بود و سپس میتواند راه برود و فعالیتهای سبک خود را انجام دهد. مراحل کلی این عمل را در ادامه بیان میکنیم:
۱. آمادهسازی و بیهوشی: بیمار تحت بیهوشی عمومی یا اسپاینال قرار میگیرد تا هیچ دردی را حس نکند.
۲. ایجاد برشهای کوچک: جراح ۲ تا ۴ برش بسیار کوچک (حدود نیم تا یک سانتیمتر) در ناحیه زیر شکم و نزدیک خط بیکینی ایجاد میکند.
۳. تزریق گاز CO2: گاز بیخطر دیاکسید کربن از طریق یکی از برشها به داخل شکم تزریق میشود تا فضای کافی برای حرکت ابزارها و دید بهتر جراح ایجاد شود.
۴. ورود لاپاراسکوپ: یک تلسکوپ کوچک و باریک (لاپاراسکوپ) که مجهز به یک دوربین و چراغ است، از طریق یکی از برشها وارد میشود تا تصاویر داخل بدن به مانیتور منتقل شوند.
۵. بالا کشیدن و فیکس مثانه: جراح با استفاده از ابزارهای بسیار ظریف لاپاراسکوپی، مثانۀ افتاده را به بالا میکشد. سپس با استفاده از مِش یا بخیههای قوی، آن را به استخوان یا رباطهای قویتر لگن متصل و تثبیت میکند. این کار باعث حمایت دائمی از مثانه میشود.
۶. پایان عمل: پس از ثبات پیدا کردن مثانه، ابزارها خارج و گاز CO2 تخلیه میشود. در نهایت، برشهای کوچک با بخیه بسته میشوند.
تفاوت لاپاراسکوپی با جراحی باز یا واژینال
تفاوت لاپاراسکوپی و جراحی باز و واژینال، در رویکرد اصلی و نتایج بالینی است. در جدول زیر ویژگیهای این سه مدل جراحی را بهصورت مختصر و مفید بیان میکنیم:
| ویژگی | عمل لاپاراسکوپی | جراحی واژینال | جراحی باز شکمی |
| مسیر دسترسی | از طریق برشهای کوچک شکم | از طریق واژن (بدون برش خارجی) | از طریق برش بزرگ شکمی |
| میزان تهاجم | بسیار کمتهاجمی | کمتهاجمی | تهاجمی |
| قدرت ترمیم | عالی و بادوام (امکان استفاده از مِش قوی) | خوب (ترمیم بافت اصلی، احتمال عود بیشتر) | عالی (ترمیم مستقیم و قوی با مش) |
| درد پس از عمل | کم | متوسط | زیاد |
| دوران نقاهت | کوتاه (۱ تا ۲ هفته) | متوسط (۲ تا ۴ هفته) | طولانی (۴ تا ۶ هفته) |
| مدت بستری | ۱ تا ۲ شب | ۱ شب | ۲ تا ۵ شب |
| اسکار (جای زخم) | ۱ تا ۵ اسکار بسیار کوچک | بدون اسکار خارجی | یک اسکار بزرگ و مشهود |
| میزان کاربرد | روش ارجح و مدرن | رایج برای موارد خفیف و عدم تمایل به مش | کمتر استفاده میشود |
مزایا و معایب جراحی لاپاراسکوپی مثانه
جراحی لاپاراسکوپی مثانه در سالهای اخیر بهعنوان یکی از مؤثرترین و ایمنترین شیوهها برای ترمیم پرولاپس مثانه شناخته شده است. البته این روش هم مانند هر عمل جراحی دیگری، مزایا و محدودیتهای خاص خود را دارد که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم:
مزایای کلیدی جراحی لاپاراسکوپی مثانه
انتخاب روش لاپاراسکوپی برای درمان سیستوسل، مزایای مختلفی را برای بیمار به همراه دارد و بر سرعت بهبودی و کیفیت زندگی پس از عمل تأثیر میگذارد. در ادامه دربارۀ این مزایا صحبت خواهیم کرد:
- برشهای کوچک و اسکار ناچیز روی پوست شکم؛
- درد کمتر و کاهش نیاز به مصرف مسکنهای قوی پس از عمل؛
- دوران نقاهت کوتاه و امکان بازگشت سریعتر به فعالیتهای روزمره؛
- کاهش احتمال عفونت یا چسبندگی داخلی در مقایسه با جراحی باز؛
- ظاهر بهتر اسکارها نسبت به جراحی باز بهویژه برای بیماران جوانتر؛
- دقت بالاتر جراح در فیکس کردن مثانه و ترمیم بافتها با کمک تصویر بزرگنماییشده.
متخصص اورولوژی
مطب مجهز و به روز
آزمایشات تخصصی
23 سال سابقه درمان
عوارض احتمالی و محدودیتهای عمل افتادگی مثانه با روش لاپاراسکوپی
با وجود کمخطر بودن این روش، عمل سیستوسل به روش لاپاراسکوپی نیز ممکن است در موارد نادری با عوارض همراه باشد. مهم است بدانید که میزان بروز این عوارض در مراکز تخصصی، بسیار پایین است:
| جدول عوارض احتمالی عمل افتادگی مثانه با روش لاپاراسکوپی | |
| عوارض احتمالی | توضیحات |
| عفونت ادراری | ناشی از استفادهٔ موقت از سوند ادراری یا تخلیۀ ناقص مثانه در روزهای اول پس از عمل |
| درد موقت لگن و شانه | بهعلت استفاده از گاز دیاکسید کربن برای ایجاد فضای عمل؛ معمولاً خفیف و طی مدت کوتاهی برطرف میشود. |
| خونریزی یا ایجاد لخته | احتمال وقوع وجود دارد، اما معمولاً با داروهای ضدانعقاد قابل پیشگیری است. |
| سیب احتمالی به مثانه، روده یا حالب | عارضهای بسیار نادر است، خصوصاً وقتی عمل توسط جراحان باتجربه انجام شود. |
احتمال بازگشت افتادگی یا نیاز به جراحی مجدد
یکی از نگرانیهای اصلی بیماران احتمال بازگشت افتادگی پس از جراحی است. نرخ موفقیت در جراحیهای پرولاپس که با استفاده از تکنیک لاپاراسکوپی و تثبیت قوی (اغلب با مِش) انجام میشوند، بسیار بالاست. در درصد کمی از بیماران ممکن است نوعی افتادگی خفیف مجدداً بروز کند که معمولاً نیاز به جراحی ندارد و با مراقبت کنترل میشود.
بر اساس مقالهای در Journal of Clinical Medicine، تنها در موارد محدود (بین ۴.۸ تا ۵.۷ درصد بیماران بر اساس شاخص تودۀ بدنی) ممکن است نیاز به عمل ترمیمی ثانویه وجود داشته باشد. احتمال بازگشت افتادگی مثانه، به شدت افتادگی اولیه، وضعیت سلامت عمومی بیمار و پیروی از مراقبتهای پس از عمل بستگی دارد.
نکات مربوط به مراقبتها و دوران نقاهت بعد از عمل افتادگی مثانه
دوران نقاهت و مراقبتهای بعد از عمل نقش مهمی در موفقیت بلندمدت جراحی و جلوگیری از عود افتادگی دارد. در ادامه چند نکته برای مراقبتهای اولیه و سپری کردن بهتر دوران نقاهت بیان خواهیم کرد:
- ترخیص و بازگشت به فعالیتهای روزمره: احتمالا ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از عمل ترخیص میشوید و میتوانید ظرف یک تا دو هفته به فعالیتهای سبک روزمره بازگردید.
- اجتناب از فشار به لگن: در روزهای اول پس از عمل از نشستن یا ایستادن طولانیمدت خودداری کنید. حداقل ۶ تا ۸ هفته از بلند کردن اجسام سنگینتر از ۳ تا ۵ کیلوگرم بپرهیزید.
- مراقبت از برشها: برشهای لاپاراسکوپی باید تمیز و خشک نگه داشته شوند و دستورالعمل پزشک برای تعویض پانسمان و حمام کردن را رعایت کنید.
- پیشگیری از یبوست: برای کاهش فشار به لگن، رژیم غذایی غنی از فیبر داشته باشید، آب کافی بنوشید. درصورت نیاز ملینهای تجویزشده توسط پزشک را مصرف کنید.
- رابطۀ جنسی: تا بهبودی کامل زخمهای داخلی، از رابطه جنسی پرهیز کنید. معمولاً پزشک شروع مجدد را پس از حدود 6 هفته تعیین میکند.
- تمرینات کف لگن: پس از تأیید پزشک، تمرینات کِگِل را آغاز کنید تا عضلات کف لگن شما تقویت و حمایت طولانیمدت از مثانه فراهم شود.
عوامل مؤثر بر هزینۀ جراحی افتادگی مثانه با روش لاپاراسکوپی
هزینۀ عمل جراحی افتادگی مثانه با روش لاپاراسکوپی به عوامل مختلفی بستگی دارد و نمیتوان مبلغی ثابت برای همۀ بیماران در نظر گرفت. جزئیات فنی عمل و شرایط فردی بیمار در هزینۀ نهایی تأثیر زیادی دارند. در ادامه مهمترین عوامل مؤثر بر هزینۀ این جراحی را بیان خواهیم کرد:
- درجۀ افتادگی مثانه: هرچه شدت افتادگی بیشتر باشد و نیاز به ترمیم بافتهای بیشتری وجود داشته باشد، زمان عمل و هزینۀ آن افزایش مییابد.
- نوع بیهوشی: بیهوشی عمومی معمولاً هزینه بیشتری نسبت به بیحسی نخاعی یا روشهای موضعی دارد.
- بیمارستان یا مرکز جراحی: تعرفهها در مراکز خصوصی، نیمهخصوصی و دولتی متفاوت است.
- سابقۀ زایمان یا جراحیهای لگنی قبلی: در بیمارانی که چندین زایمان یا عمل در ناحیۀ لگن داشتهاند، جراحی پیچیدهتر و زمانبرتر خواهد بود.
- نیاز به مش (توری ترمیمی): در برخی موارد برای تقویت دیوارۀ مثانه از توری مخصوص استفاده میشود که هزینۀ جداگانه دارد.
متخصص اورولوژی
مطب مجهز و به روز
آزمایشات تخصصی
23 سال سابقه درمان
جمعبندی
عمل افتادگی مثانه با لاپاراسکوپی، یکی از روشهای نوین، ایمن و مؤثر برای درمان سیستوسِل است که با برشهای کوچک، درد کمتر و دوره نقاهت کوتاهتر همراه است. با مهارت جراحان مجرب، این روش معمولاً نتایج بسیار رضایتبخشی دارد و بیماران طی مدت کوتاهی میتوانند به زندگی روزمرۀ خود بازگردند. میزان عوارض در جراحی لاپاراسکوپی، پایین و احتمال بازگشت افتادگی مثانه نیز بسیار اندک است.
درصورتیکه دچار علائم افتادگی مثانه هستید یا قصد انجام این عمل را دارید، میتوانید برای دریافت مشاورۀ تخصصی به یک پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنید. اورولوژیست، بررسیهای لازم انجام میدهد و بهترین روش درمان برای شما تجویز میکند.
