آبسه کلیه: تشخیص و درمان

آبسه کلیه حفره ای پر از چرک است که در بافت کلیه تشکیل می‌شود. این وضعیت نیاز به درمان سریع و صحیح دارد تا بهترین نتیجه ممکن حاصل شود.

آبسه کلیه معمولاً ناشی از عفونت‌‌های ادراری درمان نشده یا ناقص درمان شده است که به بافت کلیه گسترش می‌یابد.

باکتری‌‌های شایع مسئول این عفونت شامل Escherichia coli، Klebsiella و Proteus هستند.

بدون درمان مناسب، آبسه کلیه می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند گسترش عفونت به سایر بخش‌‌های بدن یا آسیب دائمی به بافت کلیه شود.

آشنایی با کلیه‌‌ها

دستگاه ادراری یکی از سیستم‌‌های حیاتی بدن است که وظیفه زهکشی و تصفیه خون را بر عهده دارد. این سیستم شامل دو کلیه، دو حالب، یک مثانه و یک مجرای ادرار است.

کلیه‌‌های سالم شبانه روز برای تصفیه خون فعالیت می‌کنند. این دو اندام لوبیایی شکل در نزدیکی وسط پشت، درست زیر دنده‌‌ها قرار دارند و هر کلیه در یک سمت ستون فقرات قرار گرفته است.

کلیه‌‌ها به عنوان فیلتر اصلی بدن عمل می‌کنند و روزانه حدود 150 لیتر خون را تصفیه می‌کنند، که نتیجه آن تولید 1 تا 2 لیتر ادرار است.

ادرار از کلیه‌‌ها به مثانه و سپس از طریق مجرای ادرار خارج می‌شود.

وظایف اصلی کلیه‌‌ها

• تعادل مایعات و الکترولیت‌‌ها: کلیه‌‌ها به تنظیم سطوح الکترولیت‌‌ها مانند سدیم، پتاسیم، کلسیم، و منیزیم کمک می‌کنند.
• حذف مواد زائد: کلیه‌‌ها با تصفیه خون، مواد زائد و آب اضافی را به شکل ادرار از بدن خارج می‌کنند.
• تنظیم فشار خون: کلیه‌‌ها با تنظیم حجم خون و تولید هورمون‌‌هایی که بر فشار خون تاثیر می‌گذارند، به حفظ فشار خون مناسب کمک می‌کنند.
• تعداد گلبول‌‌های قرمز: کلیه‌‌ها هورمونی به نام اریتروپویتین تولید می‌کنند که نقش مهمی در تحریک تولید گلبول‌‌های قرمز خون دارد.

 

وقتی کلیه‌‌ها آسیب می‌بینند، ممکن است به خوبی کار نکنند. در بیشتر موارد، آسیب جزئی کلیه باعث مشکلات زیادی نمی‌شود. اما آسیب شدید ممکن است باعث ایجاد عوارض و مشکلات زیادی شود همچنین نیاز به درمان‌‌های بیشتری مانند دیالیز داشته باشد.

علائم آبسه کلیه

وقتی باکتری‌‌ها به بافت کلیه نفوذ می‌کنند، سیستم ایمنی بدن به این تهاجم پاسخ می‌دهد و سعی می‌کند باکتری‌‌ها را از بین ببرد. در نتیجه پاسخ سیستم ایمنی باعث ایجاد التهاب و تجمع چرک در ناحیه عفونی می‌شود که درد شدید و تب را به دنبال دارد ادرار دردناک یا خونی نیز نشان دهنده آسیب و التهاب در مجاری ادراری است. تشخیص آبسه کلیه نیازمند تست‌‌های تصویربرداری و آزمایش‌‌های خون و ادرار است.
برخی از علائم آبسه کلیه عبارتند از:

• تب‌‌های بالا و متناوب و لرز شدید
• درد شکم
• کاهش وزن
• احساس ناخوشی عمومی

علل آبسه کلیه

آبسه کلیه یک عفونت جدی در بافت کلیه است که عوامل متعددی می‌توانند به بروز آن کمک کنند. یکی از عوامل اصلی خطر، عفونت‌‌های ادراری ناشی از باکتری‌‌های مختلف مانند Escherichia coli، Klebsiella و Proteus است که می‌توانند به صورت بالا رونده از مجرای ادراری به کلیه‌‌ها منتقل شوند و عفونت را ایجاد کنند.
علاوه بر این، انسداد مجاری ادراری به دلیل وجود سنگ کلیه یا دیگر عوارض ساختاری می‌تواند باعث ایجاد شرایط مساعد برای رشد باکتری‌‌ها در دستگاه ادراری شود.
افرادی که به دلیل دیابت یا سایر بیماری‌‌های مزمن، سیستم ایمنی ضعیفی دارند، نیز در خطر ابتلا به آبسه کلیه هستند زیرا ایمنی ضعیف آن‌‌ها را در برابر ابتلا به عفونت‌‌های باکتریایی مستعدتر می‌کند.
عوامل خطرزا

• انسداد مجرای ادراری: سنگ‌‌های کلیه یا دیگر مشکلات ساختاری می‌توانند باعث انسداد مجاری ادراری شوند.
• برگشت ادرار از مثانه به سمت کلیه (رفلاکس مثانه به حالب)
• عفونت در سایر نقاط بدن که از طریق گردش خون به کلیه‌‌ها می‌رسد.
• انتقال عفونت از آبسه‌‌های پوستی
• سوء مصرف مواد مخدر تزریقی
• تعویض دریچه قلب، اندوکاردیت یا عفونت دریچه‌‌های قلبی از طریق گردش خون
• بیماران دیالیزی و بیمارانی که در آی سی یو بستری می‌شوند
• عفونت‌‌های دستگاه ادراری

با درمان سریع هرگونه عفونت باکتریایی یا عفونت دستگاه ادراری (UTI) می‌توان به پیشگیری از آبسه کلیه کمک کرد.

تشخیص آبسه کلیه

تشخیص آبسه کلیه گاهی اوقات ممکن است زمان بر باشد.
دلیل این امر این است که علائم آبسه کلیه مبهم است و باید سایز آبسه بزرگ باشد تا در عکسبرداری‌‌ها نشان داده شود و آبسه‌‌های کوچک به خوبی در تصویر برداری قابل تشخیص نیستند و از طرفی این بیماری شایع و متداول نیست.

آزمایشات تشخیصی

• آزمایش خون: ممکن است تعداد گلبول‌‌های سفید خون و باکتری را بالاتر نشان دهد. همچنین باکتری‌‌ها اغلب در ادرار نیز یافت می‌شوند.

آزمایش خون: ممکن است تعداد گلبول‌‌های سفید خون بالاتر از حد نرمال گزارش شود و وجود باکتری در خون نیز به تشخیص کمک کننده است
آزمایش ادرار: اغلب باکتری در ادرار نیز یافت می‌شود.

• یافته‌‌های تصویربرداری: یافته‌‌های اشعه ایکس به شدت عفونت و مدت زمان وجود آن بستگی دارد. آبسه‌‌های کوچک کلیوی ممکن است در عکس اشعه ایکس یا رادیوگرافی به سختی قابل مشاهده باشند. سونوگرافی و سی تی اسکن خصوصاً با تزریق ماده حاجب بیشتر در تشخیص آبسه کلیوی مفید هستند.

سونوگرافی آبسه کلیه

در سونوگرافی نمایی از کیسه پر از چرک دارد که هماتوم (خونریزی) کیست‌‌های کمپلیکه و بعضی توده‌‌های کلیه نیز نمایی مشابه آبسه در سونوگرافی دارد.

سی تی اسکن

سی تی اسکن تعداد زیادی عکس اشعه ایکس می‌گیرد که توسط کامپیوتر برای نشان دادن “برش‌‌هایی” از قسمت‌‌های مختلف بدن کنار هم قرار می‌گیرند. سی تی اسکن برای یافتن آبسه کلیوی استفاده می‌شود. این روش می‌تواند در حدود 96 مورد از 100 مورد آبسه کلیوی را تشخیص دهد.

انواع آبسه‌‌های کلیه

آبسه‌‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: آبسه‌‌های پری نفریک و آبسه‌‌های داخل کلیه ای.

آبسه‌‌های پری نفریک

آبسه‌‌های پری نفریک در فضای اطراف کلیه تشکیل می‌شوند و به دلیل انتشار عفونت از سیستم ادراری یا عفونت‌‌های مجاور به وجود می‌آیند. این نوع آبسه‌‌ها می‌توانند ناشی از عفونت‌‌های مجاری ادراری، عفونت‌‌های کلیوی یا عفونت‌‌های سیستمیک باشند. علائم معمولا شامل تب، درد پهلو، و نشانه‌‌های سیستمیک عفونت مانند ضعف و خستگی و بی حالی است.

آبسه‌‌های داخل کلیه ای

آبسه‌‌های داخل کلیه ای در داخل بافت کلیه تشکیل می‌شوند و معمولاً ناشی از پیلونفریت حاد پیچیده یا انسداد در سیستم ادراری است. این نوع آبسه‌‌ها می‌توانند به سرعت باعث تخریب بافت کلیه و عوارض جدی شوند. علائم شامل تب شدید، درد شدید در ناحیه کمر، و نشانه‌‌های عفونت سیستمیک است. تشخیص این آبسه‌‌ها معمولاً با استفاده از تصویربرداری پزشکی مانند سونوگرافی، سی تی اسکن، یا MRI انجام می‌شود.
تشخیص به موقع آبسه‌‌های کلیه برای جلوگیری از عوارض جدی مانند سپسیس و نارسایی کلیه بسیار حیاتی است.

درمان آبسه کلیه

اگر فردی دچار علائم آبسه کلیه شود، باید به سرعت به پزشک مراجعه کند.
تشخیص سریع و شروع به موقع درمان می‌تواند از گسترش عفونت و ایجاد عوارض جدی جلوگیری کند. پس از درمان نیز نیاز به پیگیری‌‌های منظم و بررسی وضعیت کلیه‌‌ها وجود دارد تا از عود مجدد عفونت جلوگیری شود.
عدم درمان مناسب آبسه کلیه می‌تواند منجر به عوارض جدی شود که از جمله آنها می‌توان به گسترش عفونت به سایر نقاط بدن، سپسیس (عفونت گسترده در بدن)، و آسیب دائمی به بافت کلیه اشاره کرد.

آبسه کلیوی با آنتی بیوتیک‌‌های تزریقی که از طریق خون به صورت داخل وریدی تجویز می‌شوند درمان می‌گردد. در مواردی نیز لازم است با روش‌‌های تهاجمی‌تر چرک و ترشحات داخل آبسه تخلیه گردد.

روش‌‌های تخلیه چرک

1. جراحی باز: جهت برداشتن و حذف آبسه
2. تخلیه از طریق سوند: در این روش تحت هدایت رادیولوژیست از طریق پوست یک سوند داخل آبسه تعبیه می‌گردد. برای این امر برشی کوچک در روی پوست پهلو ایجاد می‌شود و سوند از آن طریق وارد کلیه می‌گردد. اشعه ایکس، سونوگرافی یا ام آر آی نیز برای کمک به مشاهده درست قرار گرفتن سوزن و سوند داخل آبسه کلیه استفاده می‌گردند.

پیشگیری از آبسه کلیه

آبسه کلیه یک عفونت جدی در بافت کلیه است که نیاز به درمان سریع و دقیق دارد.
با توجه به عوارض و مشکلاتی که این عفونت می‌تواند به همراه داشته باشد، پیشگیری از آن اهمیت زیادی دارد.
یکی از راه‌‌های پیشگیری از آبسه کلیه، درمان سریع و کامل هرگونه عفونت ادراری است.
وقتی که باکتری‌‌ها وارد دستگاه ادراری می‌شوند، در صورت عدم درمان، ممکن است به کلیه‌‌ها رسیده و آبسه ایجاد کنند.
همچنین رعایت بهداشت شخصی و استفاده از روش‌‌های صحیح در تخلیه ادرار می‌تواند از ورود باکتری‌‌ها به دستگاه ادراری جلوگیری کند. افراد مبتلا به دیابت یا سایر بیماری‌‌هایی که باعث ضعف سیستم ایمنی می‌شوند، باید مراقبت‌‌های ویژه ای داشته باشند تا از ابتلا به عفونت‌‌های ادراری جلوگیری کنند.
همچنین مصرف مایعات به میزان کافی و جلوگیری از کم آبی بدن می‌تواند به حفظ سلامت کلیه‌‌ها کمک کند.

نتیجه گیری

آبسه کلیه یک وضعیت جدی و اورژانسی است که نیاز به تشخیص سریع و درمان مناسب دارد. رعایت بهداشت شخصی، مدیریت صحیح عفونت‌‌های ادراری و پیگیری منظم وضعیت سلامت کلیه‌‌ها از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند در پیشگیری از این عفونت مؤثر باشند. درمان‌‌های پیشرفته امروزی، از جمله آنتی بیوتیک‌‌های قوی و روش‌‌های تخلیه چرک، امیدهای بسیاری برای بهبود کامل بیماران مبتلا به آبسه کلیه به ارمغان آورده اند.

سوالات متداول