مراقبت های بعد از عمل وازکتومی؛ راهنمای بهبودی پس از وازکتومی

عمل وازکتومی یکی از راهکارهای جلوگیری از بارداری است که در مردان انجام می‌شود؛ مراقبت‌های بعد از این عمل نقش بسیار مهمی در بهبودی سریع دارند. با اینکه وازکتومی یک عمل سرپایی و ساده به حساب می‌آید؛ اما همچنان یک جراحی است و رعایت نکات مراقبتی پس از آن اهمیت زیادی دارد. باتوجه‌به اهمیت این موضوع، لازم است که قبل از جراحی،‌ اطلاعات کافی دربارۀ بایدها و نبایدهای مراقبت های بعد از عمل وازکتومی به‌ دست آورید تا دوران نقاهت را با کمترین درد، بدون عفونت و در کوتاه‌ترین زمان پشت‌سر بگذارید و هرچه سریع‌تر به زندگی عادی خود بازگردید. در این راهنمای مراقبت بعد از وازکتومی قصد داریم تمام اطلاعات ضروری را در اختیار شما قرار دهیم.

نوبت‌دهی وازکتومی در مشهد

بالاترین میزان رضایتمندی

بهترین تجهیزات و هزینه

23 سال سابقه درمانی درخشان

نوبت‌دهی آنلاین و تلفنی

وضعیت جسمانی بعد از جراحی وازکتومی

بعد از عمل وازکتومی، ممکن است با علائمی روبه‌رو شوید که بیشتر آن‌ها طبیعی و موقتی هستند و معمولاً جای نگرانی ندارند. شناخت این علائم به شما کمک می‌کند با آرامش بیشتری دوران نقاهت را پشت‌سر بگذارید.

۱. درد و ناراحتی خفیف

یکی از شایع‌ترین علائم بعد از عمل، احساس درد یا ناراحتی در جای عمل وازکتومی است. این درد معمولاً ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد و به ‌مرور کاهش پیدا می‌کند.

۲. تورم و کبودی

بعد از عمل وازکتومی ممکن است اطراف بیضه یا حتی بخش‌هایی از شکم یا ران‌ها کمی متورم شود. این تورم معمولاً ظرف چند روز از بین می‌رود.

۳. ترشح و خونریزی خفیف

اگر کمی ترشح یا لکه‌های خون در محل برش مشاهده کردید، نگران نباشید. این موضوع کاملاً طبیعی است. بهتر است روی محل برش یک باند کوچک قرار دهید تا از آلوده‌شدن لباستان جلوگیری شود.

۴. احساس سنگینی یا فشار

بعضی از افراد ممکن است احساس سنگینی یا فشار در ناحیۀ بیضه‌ها داشته باشند که معمولاً به‌دلیل واکنش طبیعی بدن به جراحی است و در مدت کوتاهی برطرف می‌شود.

علائم نیازمند مراجعه به پزشک

بیشتر علائمی که پس از عمل وازکتومی تجربه خواهید کرد، خفیف و طبیعی هستند؛ با‌این‌حال، در برخی موارد جدی‌تر باید حتماً به پزشک مراجعه کنید و اقدامات لازم را انجام دهید تا دچار عارضۀ خاصی نشوید. دربارۀ این علائم در ادامه صحبت می‌کنیم.

۱. علائم عفونت

گاهی ممکن است پس از عمل وازکتومی، محل جراحی‌شده دچار عفونت شود. برای اینکه بدانید چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید، لازم است علائم عفونت را بشناسید:

• تب بالاتر از 38 درجه سانتی‌گراد؛
• قرمزی بیش‌از‌حد یا احساس گرمای زیاد در ناحیۀ جراحی‌شده؛
• ترشحات غلیظ، زرد یا سبز رنگ، یا ترشحاتی با بوی بد.

۲. درد و تورم غیرمعمول

هرچند پس از عمل وازکتومی مقداری درد و تورم در ناحیۀ بیضه طبیعی است، اما درصورت مشاهدۀ علائم زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

• درد شدید یا مداوم که با مسکن‌های معمولی کنترل نمی‌شود؛
• افزایش ناگهانی تورم یا عدم کاهش آن پس از چند روز؛
• احساس وجود یک تودۀ سفت یا بزرگ در کیسۀ بیضه؛
• مشکل در دفع ادرار یا احساس سوزش حین ادرار.

بایدها و نبایدها بعد از جراحی وازکتومی

همان‌طور که قبلاً هم اشاره کردیم، مراقبت‌های پس از وازکتومی از عوارض پس از عمل جلوگیری می‌کنند و باعث تسریع روند بهبودی شما می‌شوند. با‌توجه‌به اینکه رعایت توصیه‌های بعد از جراحی وازکتومی اهمیت زیادی دارد، در ادامه به‌طور کامل دربارۀ مهم‌ترین بایدها و نبایدهای پس از این جراحی به بحث می‌پردازیم:

بایدهای بعد از جراحی وازکتومی

1. استراحت کافی داشته باشید: در روزی که عمل انجام می‌شود، باید کاملاً استراحت کنید. سعی کنید تا جای ممکن راه نروید و از ایستادن خودداری کنید. بهتر است تا یک هفته از فعالیت‌های سنگین دور بمانید و آرام‌آرام به روال عادی زندگی برگردید.
2. از داروهای تجویز‌شده استفاده کنید: در مواردی پزشک ممکن است برای کاهش درد و التهاب شما و پیشگیری از عفونت، داروهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن یا آنتی‌بیوتیک تجویز کند. این داروها را به‌طور منظم و طبق دستور پزشک مصرف کنید تا درد و احساس ناراحتی شما به حداقل برسد.
3. کمپرس سرد انجام دهید: در ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از عمل، بهتر است یک کیسه یخ را به مدت ۲۰ دقیقه، روی محل جراحی قرار دهید تا تورم و درد شما کاهش یابد.
4. لباس زیر حمایتی بپوشید: پوشیدن لباس زیر تنگ باعث می‌شود که حرکت کیسۀ بیضه به حداقل ممکن برسد؛‌ این کار علاوه‌بر اینکه باعث کاهش درد می‌شود، از تورم هم جلوگیری می‌کند.
5. محل جراحی را تمیز و خشک نگه دارید: ۲۴ ساعت بعد از عمل می‌توانید دوش بگیرید یا استحمام کنید؛ اما باید بلافاصله محل جراحی را خشک‌ کنید.
6. از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنید: پس از انجام جراحی وازکتومی، ممکن است تا ۴ ماه در مایع منی اسپرم وجود داشته باشد. بهتر است تا زمانی که پزشک تائید نکرده است که اسپرم در منی وجود ندارد، از روش‌های دیگر برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید.

 نبایدهای بعد از جراحی وازکتومی

1. از انجام فعالیت‌های شدید بدنی خودداری کنید: در یک هفتۀ اول ورزش نکنید؛ اجسام سنگین بلند نکنید؛ ندوید و فعالیت‌های سنگین بدنی هم انجام ندهید. این فعالیت‌ها به‌خصوص در هفتۀ اول باعث درد، تورم و خون‌ریزی می‌شوند.
2. تا ۱۰ روز رابطۀ جنسی نداشته باشید: داشتن رابطۀ جنسی یا انزال در هفتۀ اول بعد از عمل ممکن است باعث درد و بروز عوارض شود. بهتر است قبل از شروع دوبارۀ رابطۀ جنسی با پزشک خود مشورت کنید.
3. استخر نروید: تا زمان بهبودی کامل، از غوطه‌ور شدن در آب بپرهیزید. این کار ممکن است باعث عفونت محل جراحی شود.
4. نسبت به علائم هشدار‌دهنده بی‌توجه نباشید: هرگونه درد شدید، تورم زیاد، ترشحات غیرعادی یا تب را جدی بگیرید و سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

 تسکین درد بعد از جراحی وازکتومی

یکی از نگرانی‌های بیماران پس از جراحی، درد بعد از وازکتومی است. خوشبختانه با رعایت چند توصیۀ ساده می‌توانید این درد را به‌خوبی کنترل کنید. در ادامه، به بحث دربارۀ روش‌ها و نکات بهبودی پس از وازکتومی می‌پردازیم که باعث تسکین درد شما می‌شوند.

 مصرف داروهای مسکن

یکی از روش‌های کاهش درد بعد از وازکتومی، استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه است. داروهایی مانند ایبوپروفن، استامینوفن یا نوافن؛ از رایج‌ترین داروهایی هستند که می‌توانید برای تسکین درد استفاده کنید.

بهتر است این داروها را در سه روز اول پس از جراحی به‌صورت منظم و به‌اندازۀ یک دوز در روز مصرف کنید؛ البته بهتر است که وقتی درد احساس کردید، مسکن بخورید.

برخی از این مسکن‌ها خاصیت ضدالتهابی هم دارند و به‌همین‌دلیل باعث کاهش تورم نیز می‌شوند. معمولاً نیازی به استفاده از مسکن‌های قوی‌تر نیست؛ مگر در شرایط خاص که پزشک تشخیص دهد.

استفاده از کمپرس یخ

در کنار مصرف داروهای مسکن، کمپرس یخ هم به‌دلیل کاهش تورم و التهاب در ناحیۀ بیضه، یکی از بهترین روش‌های تسکین درد بعد از جراحی وازکتومی به حساب می‌آید. برای استفاده از کیسه یخ به نکات زیر توجه کنید:

• بهتر است از یک کیسه یخ یا کمپرس سرد استاندارد استفاده کنید.
• کمپرس را داخل یک حولۀ نازک بپیچید و بعد روی محل جراحی قرار دهید تا تماس مستقیم با پوست نداشته باشد.
• هر بار به مدت ۲۰ دقیقه، کمپرس یخ را روی بیضه‌ها قرار دهید.
• بین هر دو باری که می‌خواهید از کیسه یخ استفاده کنید، حداقل ۶۰ دقیقه فاصله بیندازید تا دمای ناحیۀ جراحی‌شده به حالت عادی برگردد.
• تا زمانی که احساس ناراحتی می‌کنید، می‌توانید چند بار در روز از کمپرس یخ استفاده کنید.
• با‌توجه‌به اینکه کمپرس سرد نباید طولانی‌مدت با پوست در تماس باشد، به‌هیچ‌عنوان هنگام خواب از آن استفاده نکنید.

 مراقبت از محل برش و بخیه‌ها

یکی از کارهایی که باید برای مراقبت از محل برش و بخیه‌ها انجام دهید، رعایت نکات بهداشتی برای جلوگیری از عفونت است. در ادامه به شما خواهیم گفت که چگونه این کار را انجام دهید.

نحوه تمیز کردن محل جراحی

یک روز پس از عمل، معمولاً جراح اجازه می‌دهد که دوش بگیرید؛ بنابراین باید ناحیۀ جراحی‌شده را با آب و صابون آهسته شست‌وشو دهید و بعد به آرامی خشک‌کنید. برای خشک کردن این ناحیه می‌توانید از یک حولۀ نرم یا سشوار با دمای ملایم استفاده کنید.

تعویض پانسمان

یکی دیگر از کارهایی که باید در فرایند مراقبت های بعد از عمل وازکتومی انجام دهید، تعویض منظم و روزانۀ پانسمان‌ روی زخم است. تعویض پانسمان باعث می‌شود که محل جراحی تمیز بماند و آلوده نشود. معمولا در ۱ یا ۲ هفتۀ اول ممکن است هنگام تعویض پانسمان،‌ لکه‌هایی را روی پانسمان ببینید. این لکه‌ها معمولاً به‌دلیل ترشحات طبیعی زخم است و جای نگرانی ندارند. پس از این مدت، زخم خشک می‌شود و دیگر ترشح نخواهد داشت؛ در این شرایط دیگر نیازی به تعویض روزانۀ پانسمان نیست. در‌صورتی‌که زخم پس از این مدت باز هم ترشحات داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کنید.

مدت زمان بهبودی و مراقبت بعد از جراحی وازکتومی

عمل وازکتومی یک جراحی سرپایی است و حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد و نیاز به بیهوشی عمومی ندارد؛ بنابراین دورۀ نقاهت وازکتومی نسبتاً کوتاه است؛ اما رعایت مراقبت‌های پس از آن موجب تسریع بهبودی پس از وازکتومی می‌شود. لازم است بدانید که عمل وازکتومی بدون تیغ جراحی، دورۀ نقاهت بسیار کوتاهی دارد.

اهمیت استراحت پس از وازکتومی

بهبودی پس از وازکتومی تا حد زیادی به استراحت کافی پس از جراحی بستگی دارد. در روز عمل، توصیه می‌شود که به‌طور کامل استراحت کنید و از انجام فعالیت‌های بدنی سنگین خودداری کنید؛ حتی بهتر است تا جای ممکن را نروید و نایستید.​

مدت زمان استراحت

باید حداقل ۲۴ ساعت پس از جراحی استراحت کامل داشته باشید. در روزهای بعد می‌توانید کم کم فعالیت‌های سبک را از سر بگیرید، اما باید از انجام فعالیت‌ها و ورزش‌های سنگین به مدت حداقل یک هفته خودداری کنید.

نحوه استراحت

مناسب‌ترین حالت استراحت بعد از عمل وازکتومی این است که به پشت دراز بکشید و پاهای خود را کمی بالاتر بگذارید. برای نشستن هم بهتر است به جایی تکیه دهید، پاهای خود را دراز کنید و کمی بالاتر قرار دهید (می‌توانید یک بالش زیر پای خود بگذارید).

بازگشت به کار و فعالیت‌های روزمره

بیشتر افراد می‌توانند طی ۲ تا ۳ روز پس از عمل وازکتومی، فعالیت‌های روزمرۀ خود را از سر بگیرند، به شرطی که این فعالیت‌ها شدید و سنگین نباشند. افرادی که شغل‌های فیزیکی ندارند معمولاً در کمتر از یک هفته می‌توانند به کار خود برگردند؛ با‌این‌حال، اگر شغلی دارید که لازمۀ آن فعالیت بدنی زیاد یا جابه‌جایی اجسام سنگین است،‌ توصیه می‌شود حداقل یک هفته کامل استراحت کنید.

در حالت کلی معمولا طی ۸ تا ۹ روز پس از عمل، دوران نقاهت را پشت سر می‌گذارید؛ ولی لازمۀ آن رعایت نکاتی است که اشاره کردیم.

از سرگیری رانندگی

بیشتر افراد می‌توانند ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از عمل، رانندگی را از سر بگیرند؛ البته بهتر است که رانندگی طولانی نداشته باشید. با این حال، اگر پس از این مدت هنوز درد زیادی را در ناحیۀ بیضه‌ها احساس می‌کنید،‌ بهتر است قبل از شروع به رانندگی با پزشک خود مشورت کنید.

پیگیری‌های پزشکی پس از وازکتومی

با‌توجه‌به اینکه وازکتومی با هدف جلوگیری از بارداری انجام می‌شود، یکی از توصیه‌های پزشکی بعد از وازکتومی، انجام آزمایش مایع منی یا اسپرموگرام است. هدف از این آزمایش این است که مشخص شود مایع منی حاوی اسپرم هست یا نه. با این آزمایش جراح متوجه می‌شود که آیا عمل وازکتومی موفقیت‌آمیز بوده است یا نه. این آزمایش معمولاً ۴ ماه بعد از جراحی انجام می‌شود.

انجام آزمایش مایع منی

برای انجام آزمایش مایع منی، باید به نکات زیر توجه کنید:

1. حداقل ۷۲ ساعت قبل از جمع‌آوری نمونه، از مقاربت یا انزال خودداری کنید؛
2. نمونه‌گیری باید ۴ ماه بعد از جراحی انجام شود؛
3. جمع‌آوری نمونه باید در آزمایشگاه انجام شود؛ اگر این امکان وجود نداشت، باید ظرف مدت کمتر از ۳۰ دقیقه آن را به آزمایشگاه تحویل دهید.

زمان مناسب برای از سرگیری فعالیت جنسی

اگر سؤال شما این است که چند روز بعد از وازکتومی می‌شود رابطه داشت، باید بگوییم که معمولا پس از ۷ تا ۱۰ روز می‌توانید بدون هیچ مشکل خاصی رابطۀ جنسی داشته باشید. البته رابطه باید ملایم و بدون فشار و حرکات هیجانی باشد. با‌این‌حال، بهتر است پیش از شروع رابطه، اطمینان حاصل کنید که تورم و درد اولیه کاملاً برطرف شده باشد.

استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری

همان‌طور که قبل‌تر گفتیم، پس از عمل، هنوز مقداری اسپرم در لوله‌های منی‌بر وجود دارد که ممکن است باعث بارداری شود؛ به‌همین‌دلیل توصیه می‌شود تا زمانی که پزشک عدم وجود اسپرم در مایع منی را تایید نکرده است، از روش‌های دیگر جلوگیری از بارداری مثل کاندوم و قرص‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنید.

انتظارات در اولین روابط پس از جراحی

در اولین رابطۀ جنسی بعد از وازکتومی، ممکن است درد خفیفی را در بیضه‌ها یا اطراف ناحیۀ جراحی‌شده احساس کنید. این درد موقتی است و با گذشت زمان و با بهبود بافت‌های داخلی برطرف می‌شود. همچنین ممکن است در اولین انزال‌ها مقدار کمی خون در مایع منی هم ببینید که در چند انزال اول طبیعی است.

توصیه‌های تغذیه‌ای پس از وازکتومی

مصرف غذاهای مقوی بعد از عمل جراحی یکی دیگر از عواملی است که نقش مهمی در تسریع روند بهبودی و کاهش عوارض پس از وازکتومی دارد. به‌طور کلی باید سعی کنید بعد از هرگونه جراحی مثل وازکتومی، تغذیۀ سالمی داشته باشید. با‌این‌حال توجه به نکات زیر به شما کمک می‌کند که سریع‌تر به زندگی عادی برگردید:

مصرف مایعات و مواد مغذی

از مهم‌ترین مواردی که باید بعد از جراحی رعایت کنید،‌ مصرف غذاهای غنی از پروتئین است. پروتئین به دلیل داشتن اسیدهای آمینۀ ضروری، باعث بازسازی بهتر بافت‌ها، ترمیم زخم و جلوگیری از عفونت می‌شود. از مهم‌ترین منابع پروتئین می‌توان به ماهی، تخم‌مرغ، مرغ، لبنیات کم‌چرب، سویا، گوشت‌های بدون چربی، لوبیا، عدس و آجیل اشاره کرد. توجه کنید که در چند روز اول باید غذاهایی بخورید که هضم آسانی دارند و در عین حال سرشار از مواد مغذی هستند.

یکی دیگر از نکات تغذیه‌ای،‌ مصرف مایعات کافی برای حفظ آب بدن و تسریع روند ترمیم زخم است. توجه کنید که باید روزانه چند لیوان آب بخورید و در صورت تمایل از آب‌میوه‌های بدون شکر استفاده کنید.

علاوه‌بر این، توصیه می‌شود که از مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی به‌ویژه ویتامین C (مثل مرکبات، فلفل دلمه‌ای، کیوی)، ویتامین A (مثل هویج و اسفناج)، و روی (مثل مغزها و حبوبات) هم مصرف کنید؛ چرا که این مواد به تقویت سیستم ایمنی و بهبود سریع زخم کمک می‌کنند.

پرهیز از الکل و سیگار

یکی از جدی‌ترین نکاتی که در بحث مراقبت های بعد از عمل وازکتومی باید به آن توجه کنید، عدم مصرف الکل و عدم استعمال سیگار در دوران نقاهت است. الکل باعث کم‌آبی بدن و اختلال در روند ترمیم بافت می‌شود و از همه مهم‌تر با برخی از داروها مثل مسکن‌ها تداخل دارد. از سوی دیگر، سیگار کشیدن با کاهش میزان اکسیژن‌ در بافت‌ها، روند بهبود زخم را کند می‌کند و خطر عفونت و التهاب را افزایش می‌دهد.

جمع‌بندی

مراقبت های بعد از عمل وازکتومی نقش بسیار مهمی در تسریع روند بهبودی و جلوگیری از عوارض احتمالی دارند. در این مقاله به بررسی وضعیت جسمی بعد از جراحی، علائم طبیعی و هشداردهنده، بایدها و نبایدهای پس از عمل، روش‌های تسکین درد، مراقبت از محل برش و بخیه‌ها، مدت زمان بهبودی، توصیه‌های تغذیه‌ای و اهمیت پیگیری‌های پزشکی پرداختیم. رعایت دقیق نکات مربوط به اقدامات پس از عمل وازکتومی باعث می‌شود دوران نقاهت را با کمترین درد و مشکلات سپری کنید و هر چه سریع‌تر به زندگی عادی بازگردید.

سؤالات متداول