آیا می‌توان با تغییر رژیم غذایی از سنگ کلیه پیشگیری کنیم؟
بسته به اینکه سنگ‌های شما از چه جنسی باشند، تغییر رژیم غذایی ممکن است به کاهش احتمال تشکیل سنگ‌های جدید کمک کند. پزشک شما ممکن است تغییرات رژیم غذایی را به عنوان بخشی از برنامه درمانی شما توصیه کند.
نکته! باید توجه کنید که برنامه غذایی خاصی برای پیشگیری از سنگ کلیه وجود ندارد. غذاهایی که برای یک نوع سنگ کلیه مناسب است ممکن است برای نوع دیگری از سنگ کلیه مناسب نباشد. توصیه های رژیم غذایی ممکن است بر اساس نوع دقیق سنگ کلیه متفاوت باشد.
توصیه‌های کلی رژیم غذایی برای پیشگیری از سنگ کلیه
غذای سالم مصرف کنید
سعی کنید یک رژیم غذایی سالم با مقدار زیادی سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و محصولات لبنی کم چرب داشته باشید. ممکن است اضافه کردن میوه‌ها و سبزیجات اضافی، به ویژه آنهایی که پتاسیم بالایی دارند، کمک کند.
مایعات زیاد بنوشید
نوشیدن آب بیشتر در طول روز، یکی از بهترین راه‌ها برای کمک به کاهش خطر ابتلا به انواع سنگ‌های کلیه است.
نمک را محدود کنید
محدود کردن میزان نمک (سدیم) در رژیم غذایی می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را نیز کاهش دهد.
برخی از غذاهایی که به طور کلی مصرف آن ها مناسب است:
غلات / نان سبوس دار
پاستا، غلات، برنج، کلوچه انگلیسی. غلات داغ پخته شده مانند بلغور جو دوسر و خامه گندم (نه غلات فوری). کراکرها و خوراکی های بدون نمک.
میوه ها
بیشتر میوه های تازه، یخ زده یا کنسرو شده در آب خودشان. آب میوه بدون شکر، گیلاس، پرتقال، خربزه، هلو، گلابی، کیوی، سیب، پاپایا، موز و میوه خشک بدون قند افزوده.
سبزیجات
سبزیجات تازه یا منجمد، سبزیجات کنسرو شده بدون نمک، سیب زمینی، گوجه فرنگی، کدو حلوایی، فلفل دلمه ای، چغندر، هویج، لوبیا.
لبنیات
شیر، ماست و پنیر کم چرب یا بدون چربی.
پروتئین
منابع خوب پروتئین برای اکثر افراد مبتلا به سنگ کلیه شامل گوشت، مرغ، غذاهای دریایی، لوبیا خشک، نخود، عدس، توفو و گردو است. سایر آجیل ها و کره های آجیل ممکن است منابع خوبی از پروتئین برای خوردن باشند، بر اساس نوع سنگ کلیه شما.
چاشنی ها و سایر غذاها
گیاهان تازه یا خشک، آب لیمو، چاشنی های بدون نمک، خردل، سرکه، سس تند.
مایعات
مایعات زیادی مانند آب، چای شیرین نشده و قهوه بنوشید.
شایعترین نوع سنگ‌های کلیه:
- سنگ کلسیم اگزالات
- سنگ کلسیم فسفات
- سنگ اوریک اسید
- سنگ سیستین
محدودیت های غذایی در سنگ های خاص:
سنگ های اگزالات کلسیمی: غذاها و نوشیدنی‌های حاوی اگزالات زیاد را محدود کنید. به عنوان مثال می‌توان به اسفناج، ریواس، توت فرنگی، شکلات، بادام، بادام زمینی، گردو، چغندر، چای، محصولات گندم کامل، پروتئین‌های حیوانی غیر لبنی مانند گوشت و تخم مرغ، و غذاهای سرشار از ساکارز و فروکتوز افزوده شده که انواع قند هستند اشاره کرد. همچنین لازم است از مصرف مکمل های ویتامین C یا کلسیم خودداری کنید.
سنگ های اسید اوریک: غذاهای حاوی پورین را محدود کنید. به عنوان مثال: جو دوسر، شیر کامل و محصولات لبنی کامل، مارچوبه، اسفناج و برخی از گوشت ها، ماهی و مرغ.
سنگ های کلسیم فسفات: این نوع سنگ ها شیوع بیشتری در خانم ها و افراد مبتلا به عفونت های ادراری مکرر دارند . قلیایی کردن ادرار باعث تشدید بروز اینگونه سنگ ها میشود .
سنگ های سیستین: نوشیدن مایعات به میزان لازم، خصوصاً آب، مهم‌ترین تغییر در سبک زندگی است که شما می‌توانید به کمک آن از تشکیل سنگ سیستین جلوگیری کنید.
بزرگسالان باید کمتر از 2300 میلی گرم در روز سدیم مصرف کنند. یک قاشق غذاخوری نمک خوراکی حاوی حدود 2325 میلی گرم سدیم است.
اگر سابقه‌ی داشتن سنگ کلسیم اگزالات یا کلسیم فسفات دارید، حتی در صورت مصرف داروهایی که از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می‌کند، بهتر است از این دستورالعمل پیروی کنید:
- بر روی بسیاری از مواد غذایی جدول ارزش غذایی درج شده، غذایی که سدیم 5% ویا کمتر دارد جزو مواد با سدیم کم، و اگر بیشتر از 20% سدیم داشته باشد حاوی سدیم زیاد محسوب میشود
- از مصرف غذاهای فرآوری شده و فست فودها، سوپ‌ها و سبزیجات کنسرو شده و کالباس پرهیز کنید.
- دنبال مواد غذایی بگردید که بر روی آن‌ها الفاظ زیر ثبت شده باشد: بدون سدیم، بدون نمک، حاوی مقدار بسیار کمی سدیم، حاوی مقدار کمی سدیم و موارد مشابه.
- جداول ارزش غذایی را بررسی کنید تا مواد اولیه‌ی حاوی سدیم پنهان را پیدا کنید، برای مثال:
• سدیم بی‌کربنات، که نام شیمیایی جوش شیرین است
• بیکینگ پودر که حاوی سدیم بی‌کربنات و مواد شیمیایی دیگر است
• دی سدیم فسفات
• مونو سدیم گلوتامات یا MSG
• سدیم آلژینات
• سدیم نیترات یا نیتریت
اگر هر کدام از سنگ های اگزالات کلسیم، سنگ های کلسیم فسفات، سنگ های اوریک اسید، سنگ های سیستین را داشته باشید لازم است موارد زیر را جدی بگیرید.
1_سدیم مصرفی خود را کاهش دهید، هر چه سدیم بیشتری مصرف کنید، خطر ابتلا به سنگ کلیه نیز افزایش می‌یابد. سدیم بخشی از نمک است و در انواع کنسروها و مواد غذایی بسته‌بندی شده و فست‌فودها به میزان قابل توجهی وجود دارد. علاوه بر این‌ها در انواع ادویه، طعم‌دهنده‌ها و گوشت نیز وجود دارد.
میزان پروتئین حیوانی مصرفی خود را محدود کنید چون با خوردن پروتئین‌های حیوانی احتمال ایجاد سنگ کلیه افزایش می‌یابد. پروتئین‌های حیوانی از قبیل موارد زیر را محدود کنید:
- گوشت گاو، مرغ و مخصوصاً احشای این حیوانات
- تخم مرغ
- ماهی و آب‌زیان صدف‌دار
- شیر، پنیر و سایر لبنیات
با وجود این که لازم است میزان پروتئین مصرفی روزانه‌ی خود را کاهش دهید، اما در هر حال باید به اندازه‌ی کافی پروتئین مصرف کنید. توصیه‌ی ما این است که مقداری از گوشت و پروتئین حیوانی را که به طور معمول مصرف می‌کنید با غذاهای گیاهی زیر که پروتئین زیادی دارند، جایگزین کنید:
- حبوبات مانند لوبیا، نخود، عدس و بادام زمینی
- مواد غذایی حاوی سویا، مانند شیر سویا، کره‌ی مغز سویا و توفو
- آجیل و محصولات حاوی آن، مانند بادام و کره‌ی بادام، بادام هندی و کره‌ی بادام هندی، گردو و پسته تخمه‌ی آفتاب‌گردان
2_ کلسیم لازم را با خوردن مواد غذایی مختلف برای بدن خود فراهم کنید، با وجود این که به نظر می‌رسد کلسیم عامل ایجاد سنگ کلسیمی است، اما این موضوع الزاما صحیح نیست. مقدار مناسب کلسیم مصرفی می‌تواند باعث جلوگیری از جذب سایر موادی شود که ممکن است باعث سنگ کلیه شوند. ممکن است بهتر باشد کلسیم را از مواد غذایی گیاهی مانند آب‌میوه های غنی از کلسیم، غلات، نان، برخی از انواع سبزیجات و برخی از انواع لوبیا دریافت کنید.
نکات کلی قابل توجه:
1_ دریافت مقدار مناسب کلسیم در رژیم غذایی برای سلامت استخوان ها مهم است. اما داشتن بیش از حد یا خیلی کم کلسیم می تواند باعث ایجاد برخی از انواع سنگ کلیه شود. در مورد مقدار مصرف کلسیم که باید داشته باشید یا مصرف مکمل های کلسیم یا ویتامین D با پزشک یا متخصص تغذیه خود صحبت کنید.
2_ بسته به وزن و سلامتی شما، ممکن است تلاش برای کاهش وزن کمک کننده باشد. حفظ وزن مناسب می تواند به پیشگیری از سنگ کلیه کمک کند.
