عفونت بیضه؛ علائم، عوارض و درمان

احساس سنگینی در بیضه‌ها

بیماران ممکن است از احساس سنگینی یا فشار در ناحیه بیضه‌ها شکایت کنند. این حس معمولاً به دلیل تجمع مایعات و التهاب در ناحیه بیضه ایجاد می‌شود.

درد شکم یا کشاله ران

در برخی موارد، درد ناشی از اورکیت ممکن است به ناحیه شکم یا کشاله ران انتشار یابد. این درد ممکن است مبهم یا تیز باشد و معمولاً با حرکت تشدید می‌شود.

ترشحات غیرطبیعی از آلت تناسلی

اگر اورکیت به دلیل یک عفونت منتقله از راه جنسی (مانند کلامیدیا یا گنوره) باشد، ممکن است ترشحات غیرطبیعی از آلت تناسلی دیده شود. این ترشحات معمولاً چرکی و بدبو هستند و می‌توانند به رنگ‌های مختلف (سفید، زرد یا سبز) ظاهر شوند.

مشکلات ادراری

اورکیت ممکن است با علائمی مانند تکرر ادرار، سوزش یا درد هنگام ادرار کردن همراه باشد. این علائم به خصوص در مواردی که عفونت از طریق مجاری ادراری به بیضه‌ها گسترش یافته باشد، مشاهده می‌شوند.

خستگی و ضعف عمومی

بیمار ممکن است به دلیل پاسخ سیستم ایمنی بدن به عفونت، احساس خستگی و ضعف عمومی‌کند. این علائم اغلب با تب و سایر علائم سیستمیک همراه است.

تهوع و استفراغ

در موارد شدیدتر، ممکن است برخی بیماران تهوع و استفراغ را تجربه کنند. این علائم به ویژه در کودکانی که به اورکیت مبتلا شده اند، شایع‌تر است و می‌تواند با درد شدید همراه باشد.

کاهش میل جنسی

درد و ناراحتی ناشی از عفونت بیضه ممکن است به کاهش میل جنسی و اختلالات نعوظ منجر شود. این وضعیت موقت است و معمولاً با درمان مناسب عفونت برطرف می‌شود.

توده یا سفتی در بیضه‌ها

در برخی موارد، بیماران ممکن است توده یا سفتی غیرطبیعی در بیضه‌های خود احساس کنند. این علامت می‌تواند نشانه یک عفونت پیشرفته‌تر باشد که نیاز به ارزیابی دقیق‌تری دارد.

خون در مایع منی

عفونت بیضه مخصوصا در شرایطی که به دیگر قسمت‌ها نیز سرایت کرده می‌تواند‌ باعث خونریزی در مسیر حرکت مایع منی شود و اصطلاحا هماتواسپرمی رخ دهد.

روش‌های تشخیص عفونت بیضه

تشخیص عفونت بیضه (اورکیت) نیازمند یک ارزیابی دقیق و جامع است که شامل بررسی‌های بالینی، تصویربرداری، و تست‌های آزمایشگاهی می‌شود.

شرح حال و معاینه بالینی

اولین گام در تشخیص اورکیت، گرفتن شرح حال کامل از بیمار و انجام معاینه بالینی است.

ابتدا پزشک علائم بیمار، مدت زمان بروز آن‌ها، و سابقه پزشکی را بررسی می‌کند. سپس، معاینه فیزیکی انجام می‌شود که شامل ارزیابی دقیق بیضه‌ها برای بررسی تورم، درد، گرمی، قرمزی و توده‌های احتمالی است.

همچنین ناحیه کشاله ران و شکم را برای ارزیابی درد و دیگر علائم مرتبط بررسی می‌شود.

آزمایش‌ خون

آزمایش خون می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد وجود عفونت و شدت آن ارائه دهد. مهم‌ترین آزمایش‌های خونی که در تشخیص اورکیت استفاده می‌شوند عبارتند از:

• شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC):
  این آزمایش برای بررسی افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون (لوکوسیتوز) که نشانه‌ای از عفونت است، انجام می‌شود.
• سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR) و پروتئین واکنش گر C (CRP):
  این دو آزمایش برای ارزیابی میزان التهاب در بدن انجام می‌شوند و معمولاً در حضور یک عفونت شدید، افزایش می‌یابند.

آزمایش‌ ادرار

آزمایش ادرار یکی از ابزارهای مهم در تشخیص اورکیت است، به ویژه زمانی که عفونت از طریق مجاری ادراری به بیضه‌ها گسترش یافته باشد:

• آزمایش آنالیز ادرار:
  این آزمایش برای بررسی وجود گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز، و باکتری‌ها در ادرار انجام می‌شود. وجود گلبول‌های سفید و باکتری در ادرار می‌تواند نشانه‌ای از عفونت مجاری ادراری یا اورکیت باشد.
• کشت ادرار:
  کشت ادرار برای شناسایی نوع دقیق باکتری عامل عفونت انجام می‌شود. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا مناسب‌ترین آنتی بیوتیک را برای درمان انتخاب کند.

آزمایش منی

آزمایش مایع منی می‌تواند تاثیر عفونت بر عملکرد بیضه‌ها را نشان دهد و همچنین در صورت وجود عفونت در مسیر حرکت منی در سیستم تناسلی این آزمایش می‌تواند کمک کننده باشد.

آزمایش ترشحات مجرای ادرار

اگر عفونت بیضه به دلیل یک عفونت منتقله از راه جنسی (مانند کلامیدیا یا گنوره) باشد، ممکن است پزشک نمونه‌ای از ترشحات مجرای ادرار را برای آزمایش ارسال کند. این نمونه برای شناسایی عامل بیماری زا و تعیین حساسیت آن به آنتی بیوتیک‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

سونوگرافی داپلر رنگی

سونوگرافی داپلر رنگی بیضه یکی از روش‌های تصویربرداری غیرتهاجمی و بسیار مؤثر در تشخیص اورکیت است. این تصویربرداری‌ می‌تواند به تعیین موارد زیر کمک کند:

• تأیید وجود التهاب:
  سونوگرافی داپلر می‌تواند افزایش جریان خون به بیضه‌ها که نشانه‌ای از التهاب است را نشان دهد.
• افتراق بین اورکیت و سایر شرایط:
  این آزمایش می‌تواند به افتراق اورکیت از سایر شرایطی که ممکن است علائمی مشابه با اورکیت‌ داشته باشند، مانند پیچ خوردگی بیضه (تورشن بیضه)، کمک کند. در پیچ خوردگی بیضه، جریان خون به بیضه‌ها کاهش می‌یابد، در حالی که در اورکیت افزایش می‌یابد.
• شناسایی آبسه یا توده‌ها:
  سونوگرافی می‌تواند آبسه یا توده‌های موجود در بیضه‌ها را شناسایی کند که ممکن است نیاز به مداخله جراحی داشته باشد.

آزمایش‌های تشخیصی دیگر

در برخی موارد خاص، به ویژه زمانی که عفونت بیضه به دلیل بیماری‌های نادر یا عفونت‌های خاصی مانند بروسلوز یا سل ایجاد شده باشد، ممکن است آزمایش‌های تخصصی بیشتری نیاز باشد:

• آزمایش سرولوژی جهت بررسی بروسلوز:
  اگر پزشک به بروسلوز مشکوک باشد، ممکن است آزمایش‌های سرولوژی برای شناسایی آنتی بادی‌های ضد بروسلا در خون انجام دهد.
• تست پوستی و تست خون جهت‌ بررسی سل:
  در صورت مشکوک بودن به سل، تست‌های پوستی (مانند تست مانتو) یا تست‌های خونی (مانند تست کوانتی فرون) انجام می‌شود تا عفونت سل تشخیص داده شود.

تصویربرداری تکمیلی

در مواردی که تشخیص پیچیده‌تر است یا سونوگرافی به تنهایی نمی‌تواند تمام اطلاعات مورد نیاز را فراهم کند، ممکن است از سایر روش‌های تصویربرداری مانند MRI یا CT اسکن استفاده شود. این روش‌ها می‌توانند تصاویری دقیق‌تر و با جزئیات بیشتر از ساختارهای داخلی بیضه‌ها ارائه دهند و به تشخیص دقیق‌تر کمک کنند.

عوامل خطر ابتلا به عفونت بیضه

عفونت بیضه (اورکیت) می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد و برخی از افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. شناسایی و درک عوامل خطر (ریسک فاکتورها) می‌تواند به پیشگیری و مدیریت بهتر این بیماری کمک کند. در ادامه به بررسی ریسک فاکتورهای مختلف مرتبط با عفونت بیضه پرداخته می‌شود:

عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STIs)

یکی از مهم‌ترین ریسک فاکتورها برای عفونت بیضه، ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STIs) است. افراد جوان، به ویژه کسانی که رفتارهای جنسی پرخطر دارند، بیشتر در معرض‌ ابتلا به این نوع عفونت‌ها قرار دارند.

عفونت‌های مجاری ادراری

عفونت‌های مجاری ادراری، به ویژه در مردان مسن‌تر، می‌تواند منجر به گسترش عفونت به بیضه‌ها شود. بیماری‌هایی مانند پروستاتیت یا انسداد مجاری ادراری (مثلاً به دلیل بزرگ شدن پروستات) نیز می‌توانند ریسک ابتلا به عفونت بیضه را افزایش دهند.

استفاده از کاتترهای ادراری

مردانی که به به دلیل شرایط دیگری نیاز به استفاده از کاتترهای ادراری دارند، بیشتر در معرض خطر عفونت‌های مجاری ادراری و به تبع آن، عفونت بیضه هستند. استفاده طولانی مدت از کاتتر، خطر ورود باکتری‌ها به سیستم ادراری را افزایش می‌دهد.

عمل‌های جراحی اخیر در ناحیه تناسلی یا مجاری ادراری

عمل‌های جراحی در ناحیه تناسلی یا مجاری ادراری می‌توانند خطر ابتلا به عفونت بیضه را افزایش دهند. به ویژه، عمل‌های جراحی که باعث آسیب به بافت‌های مجاور بیضه می‌شوند، می‌توانند احتمال بروز عفونت را بالا ببرند.

بیماری‌های مزمن

وجود بیماری‌های مزمن مانند دیابت، که ضعف سیستم ایمنی را به همراه دارند، می‌تواند فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت‌های مختلف از جمله عفونت بیضه قرار دهد. این بیماری‌ها می‌توانند پاسخ ایمنی بدن را مختل کرده و توانایی مقابله با عفونت‌ها را کاهش دهند.

نقص ایمنی یا استفاده از داروهای سرکوب کننده ایمنی

افرادی که دارای نقص ایمنی مانند مبتلایان به HIV/AIDS یا کسانی که داروهای سرکوب کننده ایمنی (مثلاً پس از پیوند اعضا) مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض خطر عفونت بیضه قرار دارند. این افراد به دلیل سیستم ایمنی ضعیف، توانایی کمتری در مقابله با عفونت‌ها دارند.

بروسلوز (تب مالت)

بروسلوز، یک بیماری عفونی ناشی از باکتری بروسلا، می‌تواند به عفونت بیضه منجر شود. افرادی که در مناطق اندمیک زندگی می‌کنند یا در تماس با حیوانات آلوده هستند (مثلاً دامداران یا کارگران کشتارگاه‌ها)، بیشتر در معرض خطر این نوع عفونت قرار دارند.

سابقه ابتلا به اوریون

ویروس اوریون به‌ ویژه در مردان جوانی که در دوران بلوغ به اوریون مبتلا می‌شوند می‌تواند به عفونت بیضه منجر شود و افرادی که واکسن اوریون دریافت نکرده اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این نوع عفونت قرار دارند.

سابقه خانوادگی عفونت بیضه

در برخی موارد، سابقه خانوادگی عفونت‌های بیضه یا شرایطی که باعث افزایش ریسک عفونت می‌شوند، می‌تواند خطر ابتلا به اورکیت را افزایش دهد. این ریسک ممکن است به دلایل ژنتیکی یا محیطی باشد.

ضربه یا آسیب به بیضه‌ها

ضربه یا آسیب به بیضه‌ها می‌تواند زمینه ساز بروز عفونت در این ناحیه شود. آسیب‌های فیزیکی می‌توانند موجب ایجاد التهاب یا خونریزی داخلی شوند که به نوبه خود می‌تواند به عفونت منجر شود.

درمان عفونت بیضه

درمان عفونت بیضه (اورکیت) به علت زمینه‌ای، شدت علائم و وضعیت کلی سلامت بیمار بستگی دارد. روش‌های درمانی متنوعی برای مدیریت این بیماری وجود دارد که شامل درمان دارویی، مراقبت‌های حمایتی و در برخی موارد نادر، مداخلات جراحی است.

 در ادامه به شرح کامل این روش‌ها می‌پردازیم:

درمان دارویی

الف. آنتی بیوتیک‌ها

اگر عفونت بیضه ناشی از باکتری‌ها باشد، آنتی بیوتیک‌ها بخش اصلی درمان را تشکیل می‌دهند. انتخاب نوع آنتی بیوتیک بستگی به نوع باکتری عامل عفونت دارد:

• عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STIs):
  اگر عفونت بیضه ناشی از عفونت‌های منتقله از راه جنسی مانند کلامیدیا یا گنوره باشد، از آنتی بیوتیک‌هایی مانند داکسی سایکلین، آزیتروماسین، یا سفتریاکسون استفاده می‌شود. درمان معمولاً برای 10 تا 14 روز تجویز می‌شود و شریک جنسی بیمار نیز باید همزمان درمان شود تا از عود مجدد عفونت جلوگیری شود.
• عفونت‌های ادراری:
  در مواردی که عفونت از طریق مجاری ادراری به بیضه‌ها گسترش یافته است، آنتی بیوتیک‌هایی مانند سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین یا تری متوپریم/سولفامتوکسازول تجویز می‌شوند. دوره درمان به شدت عفونت بستگی دارد و ممکن است تا 4 هفته ادامه یابد.
• بروسلوز (تب مالت):
  در صورتی که عفونت بیضه ناشی از بروسلوز باشد، ترکیبی از دو یا سه آنتی بیوتیک مانند داکسی سایکلین، ریفامپین و استرپتومایسین برای چند هفته تا چند ماه تجویز می‌شود.
• سل:
  اورکیت ناشی از سل به درمان طولانی مدت با داروهای ضد سل مانند ایزونیازید، ریفامپین، پیرازینامید و اتامبوتول نیاز دارد. این درمان معمولاً برای حداقل 6 تا 9 ماه ادامه می‌یابد.

داروهای ضد ویروسی

اگر عفونت بیضه ناشی از ویروس‌ها باشد (مانند اوریون)، درمان خاصی برای از بین بردن ویروس وجود ندارد. اما در مواردی که ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) عامل عفونت باشد، داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر یا والاسیکلوویر تجویز می‌شود تا شدت و مدت علائم را کاهش دهد.

داروهای ضد التهاب

برای کاهش درد و التهاب ناشی از اورکیت، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن به بیمار تجویز می‌شوند.

 این داروها به کاهش تورم و درد کمک می‌کنند و بهبود علائم را تسریع می‌بخشند.

درمان جراحی

در موارد نادر که عفونت بیضه به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهد یا عوارضی مانند آبسه یا پیچ خوردگی بیضه رخ می‌دهد، ممکن است نیاز به مداخله جراحی وجود داشته باشد:

• تخلیه آبسه:
  اگر یک آبسه (تجمع چرک) در بیضه‌ها تشکیل شده باشد، ممکن است نیاز به جراحی برای تخلیه آن باشد. این جراحی تحت بی حسی موضعی یا عمومی انجام می‌شود و به جلوگیری از گسترش بیشتر عفونت کمک می‌کند.
• برداشتن بیضه (ارکیکتومی):
  در موارد بسیار شدید و نادر که بیضه به طور کامل توسط عفونت تخریب شده است یا خطر عوارض جدی وجود دارد، ممکن است نیاز به برداشتن بیضه (ارکیکتومی) باشد. این جراحی معمولاً به عنوان آخرین راه حل مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پیگیری و مراقبت‌های پس از درمان

پس از شروع درمان، بیمار باید به طور منظم به پزشک مراجعه کند تا بهبودی وضعیت او مورد ارزیابی قرار گیرد. در صورتی که علائم بهبود نیابند یا بدتر شوند، ممکن است نیاز به تغییر در برنامه درمانی باشد. همچنین در مواردی که علت عفونت یک بیماری منتقله از راه جنسی بوده است، بیمار و شریک جنسی او باید از مشاوره‌های لازم در مورد پیشگیری از عفونت‌های آینده برخوردار شوند.

درمان و مراقب‌های خانگی

مراقبت خانگی از عفونت بیضه (اورکیت) می‌تواند به کاهش علائم و تسریع روند بهبودی کمک کند. این مراقبت‌ها در کنار درمان‌های پزشکی، نقش مهمی در مدیریت بیماری دارند.

استراحت و کاهش فعالیت‌های فیزیکی

استراحت کافی برای بیمارانی که از عفونت بیضه رنج می‌برند، ضروری است. کاهش فعالیت‌های فیزیکی و اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین می‌تواند به کاهش فشار بر بیضه‌ها و جلوگیری از تشدید درد و تورم کمک کند. استراحت در بستر و محدود کردن فعالیت‌های روزانه، به بدن اجازه می‌دهد تا بهبود یابد و التهاب کاهش یابد.

استفاده از کمپرس سرد

کاربرد کمپرس سرد یکی از روش‌های مؤثر در کاهش درد و تورم بیضه‌ها است. بیمار می‌تواند از کیسه یخ استفاده کند که در پارچه نازکی پیچیده شده اند. کمپرس سرد باید به مدت 15 تا 20 دقیقه هر چند ساعت یک بار بر روی ناحیه بیضه قرار گیرد. این روش می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین درد کمک کند. لازم است که یخ به طور مستقیم با پوست تماس نداشته باشد تا از سوختگی‌های ناشی از سرما جلوگیری شود.

استفاده از لباس‌ زیر مناسب

پوشیدن لباس‌های زیر محکم و حمایت کننده، مانند شورت‌های محکم، می‌تواند به کاهش حرکت بیضه‌ها کمک کند و درد و ناراحتی را کاهش دهد. این نوع لباس‌ها باعث می‌شوند که بیضه‌ها در موقعیتی ثابت و راحت قرار گیرند و فشار کمتری بر آن‌ها وارد شود.

مصرف داروهای ضد التهاب و مسکن

داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند. این داروها می‌توانند به طور موقت علائم را تسکین دهند و راحتی بیمار را افزایش دهند. مصرف این داروها باید طبق دستور پزشک باید انجام شود.

مصرف مایعات کافی

هیدراته ماندن بدن در دوره درمان اهمیت زیادی دارد. مصرف مایعات کافی، به بهبود کلی وضعیت بدن کمک کرده و روند درمان را تسریع می‌کند. آب، آبمیوه‌های طبیعی و مایعات غیرکافئین دار برای این منظور مناسب هستند.

بالا نگه داشتن‌ بیضه‌ها

بالا نگه داشتن بیضه‌ها با استفاده از یک حوله یا بالش کوچک می‌تواند به کاهش تورم و درد کمک کند. این کار به کاهش جریان خون به ناحیه ملتهب و در نتیجه کاهش التهاب کمک می‌کند.

پیروی دقیق از دستورات دارویی پزشک

ادامه دادن به مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک، به ویژه آنتی بیوتیک‌ها، حتی پس از بهبود علائم بسیار مهم است. قطع زود هنگام مصرف آنتی بیوتیک‌ها می‌تواند منجر به عدم درمان کامل عفونت و بازگشت علائم شود.

مراجعه منظم به پزشک

پیگیری منظم با پزشک معالج برای ارزیابی پیشرفت درمان و اطمینان از بهبودی کامل ضروری است. در صورت مشاهده هرگونه بدتر شدن علائم یا عدم بهبود، باید به پزشک مراجعه شود.

پرهیز از فعالیت‌های جنسی

در طول دوره درمان عفونت بیضه، بهتر است از هرگونه فعالیت جنسی خودداری شود تا از تشدید علائم و گسترش احتمالی عفونت جلوگیری شود. پس از بهبودی کامل و با مشورت پزشک، می‌توان فعالیت‌های جنسی را از سر گرفت.

جمع بندی

عفونت بیضه، اگرچه ممکن است در ابتدا یک مشکل کوچک به نظر برسد، اما اگر به آن توجه نشود، می‌تواند عواقب جدی به دنبال داشته باشد.

 درمان نکردن به موقع این بیماری ممکن است باعث بروز مشکلاتی مانند ناباروری یا دردهای مزمن شود.

 به همین دلیل، هر مردی که با درد یا تورم در بیضه‌هایش مواجه می‌شود، باید این موضوع را جدی بگیرد و سریعاً به پزشک مراجعه کند.

خوشبختانه با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، می‌توان از بیشتر مشکلات جلوگیری کرد و سلامت خود را حفظ نمود.