ناباروری مردانه هر مشکلی برای سلامتی در مرد است که احتمال باردار شدن همسرش را کاهش می دهد.
حدود 13 از 100 زوج نمی توانند با رابطه جنسی محافظت نشده باردار شوند. دلایل زیادی برای ناباروری در مردان و زنان وجود دارد. در بیش از یک سوم موارد ناباروری، مشکل از مرد است. این اغلب به دلیل مشکلات تولید اسپرم یا انتقال اسپرم است.
بدن مرد سلول های ریزی به نام اسپرم می سازد. در طول رابطه جنسی، انزال معمولاً اسپرم را به بدن زن می رساند. دستگاه تناسلی مرد اسپرم را می سازد، ذخیره و حمل می کند. مواد شیمیایی به نام هورمون ها این فرآیند را کنترل می کنند.
اسپرم و هورمون جنسی مردانه (تستوسترون) در 2 بیضه ساخته می شوند. بیضه ها در کیسه بیضه، کیسه ای از پوست در زیر آلت تناسلی قرار دارند. هنگامی که اسپرم ها از بیضه ها خارج می شوند، به داخل لوله ای در پشت هر بیضه می روند. این لوله اپیدیدیم نام دارد.
درست قبل از انزال، اسپرم از اپیدیدیم به مجموعه دیگری از لوله ها می رود. این لوله ها مجرای دفران نامیده می شوند. هر مجرای دفران از اپیدیدیم به پشت مثانه شما در لگن منتهی می شود. در آنجا هر مجرای دفران از کیسه منی به مجرای انزالی می پیوندد. هنگامی که شما انزال می کنید، اسپرم با مایع پروستات و وزیکول های منی مخلوط می شود و مایع منی را می سازد. سپس منی از طریق مجرای ادرار و از آلت تناسلی خارج می شود.
باروری مردان بستگی به این دارد که بدن شما اسپرم طبیعی بسازد و آنها را انتقال دهد. اسپرم وارد واژن زن می شود. در واژن شریک جنسی اسپرم را از طریق دهانه رحم به داخل رحم و سپس به لوله های فالوپ می رود. در آنجا، اگر یک اسپرم و تخمک به هم برسند، لقاح اتفاق می افتد. این سیستم تنها زمانی کار می کند که ژن ها، سطح هورمون ها و شرایط محیطی مناسب باشند.
علل ناباروری در مردان
ساختن اسپرم بالغ و سالم که بتواند حرکت کند به عوامل زیادی بستگی دارد. برخی مشکلات می توانند مانع رشد اسپرم شوند.
برخی مشکلات می تواند مانع از رسیدن اسپرم به تخمک شود. حتی دمای کیسه بیضه ممکن است بر باروری تأثیر بگذارد. موارد زیر دلایل اصلی ناباروری مردان هستند:
- اختلال اسپرم
- واریکوسل
- انزال رتروگراد
- ناباروری ایمونونولوژیک
- انسداد
- هورمون ها
- دارو ها
1. اختلالات اسپرم
شایع ترین مشکلات مربوط به ساخت و رشد اسپرم است. اسپرم ممکن است:
- به طور کامل رشد نکند
- شکل عجیبی داشته باشد
- در مسیر درست حرکت نکند
- در تعداد بسیار کم ساخته شود (الیگواسپرمی)
- اصلا ساخته نشود (آزواسپرمی)
مشکلات اسپرم می تواند مادرزادی باشد. هم چنین سبک زندگی ناسالم می تواند تعداد اسپرم را کاهش دهد. سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و مصرف برخی داروها می تواند تعداد اسپرم را کاهش دهد. سایر علل تعداد کم اسپرم عبارتند از: بیماری طولانی مدت (مانند نارسایی کلیه)، عفونت های دوران کودکی (مانند اوریون) و مشکلات کروموزومی یا هورمونی (مانند تستوسترون پایین).
آسیب به دستگاه تناسلی می تواند باعث کاهش یا عدم وجود اسپرم شود. از هر 10 مردی که دچار آزواسپرمی هستند، حدود 4 نفر در لوله‌هایی که اسپرم از آن عبور می‌کند، دچار انسداد می‌شوند. نقص مادرزادی یا مشکلی مانند عفونت می تواند باعث انسداد شود.
2. واریکوسل
واریکوسل وریدهای متورم در کیسه بیضه است که در 16 نفر از 100 مرد یافت می شوند. شیوع واریکوسل در مردان نابارور بیشتر است (40 از 100). واریکوسل ها با مسدود کردن مسیر درناژ مناسب خون به رشد اسپرم آسیب می رسانند.
ممکن است واریکوسل باعث شود خون از شکم به داخل کیسه بیضه برگردد. بنابراین بیضه ها برای تولید اسپرم خیلی گرم هستند و گرما باعث کاهش تعداد اسپرم می شود.
برای اطلاعات بیشتر می توانید به صفحه اطلاعات واریکوسل مراجعه کنید.
3. انزال رتروگراد (معکوس)
انزال رتروگراد زمانی است که منی در بدن به عقب برود. آنها به جای خارج شدن از آلت تناسلی، وارد مثانه شما می شوند. این زمانی اتفاق می‌افتد که اعصاب و ماهیچه‌های مثانه در طول ارگاسم (اوج لذت) بسته نمی‌شوند. منی ممکن است اسپرم طبیعی داشته باشد، اما به این دلیل که از آلت تناسلی آزاد نمی شود، نمی تواند به واژن برسد.
انزال رتروگراد می تواند در اثر جراحی، داروها یا مشکلات سلامتی سیستم عصبی ایجاد شود. علائم ادرار کدر پس از انزال و انزال کم مایع یا “خشک” است.
4. ناباروری ایمونولوژیک
گاهی اوقات بدن مرد آنتی بادی هایی می سازد که به اسپرم خودش حمله می کند. آنتی بادی ها اغلب به دلیل جراحت، جراحی یا عفونت ساخته می شوند. آنها از حرکت و عملکرد طبیعی اسپرم جلوگیری می کنند. ما هنوز دقیقا نمی دانیم که چگونه آنتی بادی ها باروری را کاهش می دهند. ما می دانیم که آنها می توانند شنا کردن اسپرم به سمت لوله فالوپ و ورود به تخمک را دشوار کنند. این علت شایعی در ناباروری مردان نیست.
5. انسداد
گاهی اوقات لوله هایی که اسپرم از طریق آنها حرکت می کند مسدود می شود. عفونت های مکرر، جراحی (مانند وازکتومی)، تورم یا نقایص رشدی می تواند باعث انسداد شود. هر بخشی از دستگاه تناسلی مرد می تواند مسدود شود. با انسداد، اسپرم های بیضه نمی تواند در طول انزال از بدن خارج شود.
6. هورمون ها
هورمون های ساخته شده توسط غده هیپوفیز روی بیضه ها اثر گذاشته و باعث میشود بیضه ها اسپرم بسازند. سطوح بسیار پایین هورمون باعث رشد ضعیف اسپرم می شود.
7. کروموزوم ها
اسپرم نیمی از DNA را به تخمک می برد. تغییر در تعداد و ساختار کروموزوم ها می تواند بر باروری تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، ممکن است قطعه ای از کروموزوم Y مرد وجود نداشته باشد
دارو
برخی داروها می توانند تولید، عملکرد و تحویل اسپرم را مختل کنند. این داروها اغلب برای درمان اختلالات زیر تجویز می شوند.
- آرتروز
- افسردگی
- مشکلات گوارشی
- عفونت ها
- فشار خون بالا
- سرطان
تشخیص علل ناباروری مردان
تشخیص علل ناباروری مردان می تواند دشوار باشد. مشکلات اغلب مربوط به تولید یا تحویل اسپرم است. تشخیص با شرح حال کامل و معاینه فیزیکی شروع می شود. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ممکن است بخواهد آزمایش خون و آزمایش مایع منی را نیز انجام دهد.
معاینه فیزیکی چگونه است؟
ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما در مورد سوابق بیماری یا جراحی خواهد پرسید. او می خواهد در مورد هر چیزی که ممکن است باروری شما را کاهش دهد بداند که ممکن است شامل نقص در سیستم تولید مثل، سطوح پایین هورمون، بیماری یا حوادث باشد.
پزشک شما در مورد بیماری‌های دوران کودکی، مشکلات فعلی سلامتی یا داروهایی که ممکن است به تولید اسپرم آسیب برساند، سؤال می‌کند. بیماری هایی مانند اوریون و دیابت و داروهایی مانند استروئیدها ممکن است بر باروری تأثیر بگذارند.
همچنین در مورد استفاده شما از الکل، تنباکو، ماری جوانا و سایر داروهای تفریحی سوال خواهد کرد. او از شما می پرسد که آیا در معرض تشعشعات، فلزات سنگین یا آفت کش ها قرار گرفته اید یا خیر. (به عنوان مثال جیوه، آرسنیک سرب). همه اینها می تواند بر باروری تأثیر بگذارد.
همچنین پزشک باید بداند که بدن شما در طول رابطه جنسی چگونه کار می کند. او می خواهد درباره شما و تلاش های همسرتان برای باردار شدن بداند. به عنوان مثال، ممکن است از شما بپرسد که آیا با نعوظ مشکل داشته اید یا خیر.
معاینه فیزیکی مشکلات آلت تناسلی، اپیدیدیم، مجرای دفران و بیضه ها را بررسی می کند. پزشک شما به دنبال واریکوسل خواهد بود. آنها را می توان به راحتی با یک معاینه فیزیکی پیدا کرد.
تجزیه و تحلیل مایع منی
آنالیز مایع منی یک آزمایش معمول آزمایشگاهی است. این به نشان دادن سطح تولید اسپرم و عملکرد خوب اسپرم ( حرکت کردن اسپرم) کمک می کند اگر تعداد اسپرم غیر طبیعی باشد، اغلب این آزمایش حداقل دو بار انجام می شود. منی با خودارضایی شما در یک فنجان استریل جمع آوری می شود. نمونه منی مورد مطالعه قرار می گیرد. می توان آن را برای مواردی که به بارداری کمک می کند یا به لقاح آسیب می رساند بررسی کرد.
حجم، تعداد، غلظت، حرکت (“حرکت”) و ساختار اسپرم شما مورد مطالعه قرار می‌گیرد. نتایج آزمایشات آنالیز مایع منی توانایی شما برای باردار شدن (شروع بارداری) می سنجد.
حتی اگر آزمایش مایع منی تعداد اسپرم کم یا عدم وجود اسپرم را نشان دهد، ممکن است به این معنی نباشد که شما برای همیشه نابارور هستید. ممکن است فقط نشان دهد که مشکلی در رشد یا تحویل اسپرم وجود دارد. ممکن است به آزمایش بیشتری نیاز باشد. حتی اگر هیچ اسپرمی در تجزیه و تحلیل مایع منی دیده نشود، ممکن است درمان انجام شود.
سونوگرافی ترانس رکتال
پزشک شما ممکن است سونوگرافی ترانس رکتال را تجویز کند. اولتراسوند از امواج صوتی استفاده می کند که از اندام تابیده می شود تا تصویری از اندام دریافت کند. یک پروب در رکتوم قرار می گیرد. امواج صوتی را به مجاری انزالی مجاور می تاباند. پزشک شما ساختارهایی مانند مجرای انزال یا وزیکول‌های منی را از نظر بد شکل گرفتن یا مسدود شدن بررسی می کند.
بیوپسی بیضه
اگر آزمایش مایع منی تعداد بسیار کم اسپرم یا عدم وجود اسپرم را نشان دهد، ممکن است نیاز به بیوپسی بیضه داشته باشید. این آزمایش را می توان با بیهوشی عمومی یا موضعی انجام داد. یک برش کوچک در کیسه بیضه ایجاد می شود. همچنین می توان آن را در کلینیک با استفاده از یک سوزن از طریق پوست بی حس شده کیسه بیضه انجام داد. در هر صورت، یک قطعه کوچک از بافت هر بیضه برداشته می شود و زیر میکروسکوپ بررسی می شود. پزشک از انجام بیوپسی 2 هدف دارد:
این کار به یافتن علت ناباروری کمک می کند و هم چنین می تواند اسپرم را برای استفاده در تولید مثل کمکی (مانند لقاح آزمایشگاهی، IVF) جمع آوری کند.
پروفایل هورمونی
ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ممکن است هورمون های شما را بررسی کند. این برای این است که بداند عملکرد بیضه های شما در تولید اسپرم چگونه است. همچنین می تواند مشکلات عمده سلامتی را رد کند. به عنوان مثال، هورمون محرک فولیکول (FSH) هورمون هیپوفیز است که به بیضه ها دستور می دهد تا اسپرم بسازند. سطوح بالا این هورمون ممکن است به این معنی باشد که غده هیپوفیز شما تلاش می کند تا بیضه ها را برای تولید اسپرم وادار کند.
