کیست اپیدیدیم (اسپرماتوسل) چیست؟
کیست های اپیدیدیم حفرات کوچکی هستند که با مایع پر می شوند. کیسه ها می توانند در هر قسمتی از بدن ایجاد گردند. اپیدیدیم قسمتی از بیضه (در واقع روی بیضه) است که حاوی لوله های کوچکی است که اسپرم را از بیضه جمع نموده به هم متصل شده و در نهایت مایع منی از طریق پروستات خارج می شود. بنابراین کیست اپیدیدیم ضایعه بدون ضرری است که از لوله های منی در داخل بیضه منشاء می گیرد.
چه کسانی مبتلا به کیست اپیدیدیم می شوند؟
افراد میانسال بیشترین شانس ابتلا را دارند، کودکان و سنین نوجوانی نیز از این بیماری مستثنی نیستند. آمار دقیقی از افراد مبتلا وجود ندارد به این دلیل که بسیاری از افراد از وجود آن بی خبر هستند.
علائم کیست اپیدیدیم
کیست های اپیدیدیم در بالا یا پایین بیضه ها ایجاد می شوند معمولا دردناک نیستند، عفونی نشده و جریان ادرار یا انزال را تحت تاثیر قرار نمی دهند.
کیست اپیدیدیم چگونه تشخیص داده می شود؟
برخی توده ها که در مجاورت بیضه شکل می گیرند و ممکن است شبیه کیست اپیدیدیم به نظر برسند، عبارتند از:
- التهاب ها: بهضی از التهاب ها ممکن است باعث متورم شدن اپیدیدیم گردند که در معاینه شبیه کیست به نظر برسند.
- هیدروسل: در هیدروسل مایعی اطراف بیضه داخل کیسه های بیضه تشکیل می گردد.
- واریکوسل: واریکوسل اتساع ورید های بیضه است که شبیه کیسه ای از کرم ممکن است به نظر برسد.
- لیپوم: لیپوم ها توده های چربی هستند که در مجاورت بیضه شکل می گیرند و ممکن است شبیه کیست اپیدیدیم به نظر برسند.
تشخیص توسط پزشک
در صورت لزوم سونوگرافی می تواند برای تایید تشخیص کیست های اپیدیدیم استفاده شود. بیشتر افرادی که مبتلا به کیست های بیضه می شوند، افراد سالم اند هر چند این بیماری در موارد زیر بیشتر دیده می شوند:
- فیبروز کیستیک : فیبروز کیستیک یک بیماری ارثی است که کیست ها درون ریه ها، لوزالمعده و سایر قسمت های بدن تشکیل می گردد.
- کلیه پلی کیستیک : بیماری کلیه ی پلی کیستیک نیز یک بیماری ارثی است که کیست ها داخل کلیه و سایر نقاط بدن تشکیل می گردند.
توجه : افرادی که مبتلا به بیماری کیست اپیدیدیم هستند عموما توانایی باروری نرمال دارند.
تشخیص این بیماری توسط خود شخص
بهترین زمان برای معاینه بیضه ها در حین دوش گرفتن آب گرم و یا بعد از آن مناسب می باشد. آب گرم باعث شل شدن بیضه و تشخیص هر توده غیر طبیعی می شود. از روش های زیر برای معاینه بیضه کمک بگیرید:
- جلوی آینه هرگونه ورم در پوست کیسه بیضه را با دقت مشاهده کنید.
- بهتر است هر بیضه جداگانه با دو دست بررسی شود.
- مالش دادن بیضه ها در بین شست و انگشتان دست، دقت کنید بیضه ها در حالت معمولی بیضی شکل، صاف و تا حدی سفت می باشند.
با انجام این معاینه ی ساده می توانید با خصوصیات بیضه های خود آشنا شده و هرگونه تغییرات غیر طبیعی را زودتر تشخیص دهید. اگر توده ای غیر طبیعی را در این ناحیه حس کردید، سریعا به پزشک مراجعه کنید.
معاینات معین و منظم توسط خود فرد می تواند نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت وی داشته باشد. اما به یاد داشته باشید معاینات دوره ای که توسط پزشک انجام می شود بسیار معتبر تر در تشخیص وضعیت بیضه ها می باشد.
درمان کیست اپیدیدیم
اگر کیست ها کوچک اند و موجب علائم نشده اند ، عموما درمان نیاز نیست، درمان زمانی انجام می شود که کیست ها بسیار بزرگ یا دردناک شوند.
در اطفال این کیست ها ممکن است خود به خود طی سال ها برطرف شود ، در کودکان نیز جراحی زمانی انجام می شود که کیست ها خیلی بزرگ بوده یا دردناک باشد. کیست های بسیار بزرگ و دردناک می توانند به صورت جراحی حذف شوند .
در مواردی نیز در صورت صلاح دید ارولوژیست مایع داخل آن توسط سوزن و سرنگ تخلیه شده و ماده ای جهت پیشگیری از عود آن به داخل آن تزریق گردد.
1- درمان با دارو
آسپیریشن یک روش درمانی است که خیلی متداول نمی باشد و گاهی اوقات با اسکلروتراپی انجام می پذیرد. در طول درمان آسپیریشن سوزنی مخصوص به داخل توده ی کیست وارد می شود و مایع درون آن کشیده می شود.
ممکن است بعد از انجام این کار کیست اپیدیدیم درون بیضه عود پیدا کند. در این صورت پزشک دوباره مایع درون آن را بیرون آورده و به وسیله ی یک ماده ی شیمیایی تحریک کننده درون کیست تزریق می کنند.
به وسیله ی این ماده ی شیمیایی، زخمی در کیست اپیدیدیم به وجود می آید و بافت جای زخم فضای درون کیسه اسپرماتوسل را پر می کند. بدین صورت خطر پر شدن آن به وسیله ی مایع و عود شدن آن کمتر می شود.
یکی از عوارض احتمالی اسکلروتراپی، آسیب دیدگی اپیدیدیم می باشد. این احتمال هم وجود دارد که بعد از انجام این درمان، کیست اپیدیدیم دوباره رشد کند. این روش تنها برای آقایانی که سن فرزندآوری آن ها گذشته باشد، تجویز می شود.
2- درمان های طبیعی
رژیم غذایی که سرشار از غذاهای ضد التهاب می باشد یکی از روش های درمان این کیست می باشد. مصرف بعضی از مکمل ها باید در رژیم غذایی قرار داده شود که در ادامه بیان شده است.
- ید : مصرف ید یک درمان ترکیبی می باشد. به صورت معمول کمبود ید باعث به وجود آمدن این کیست می شود. استفاده از ید به درون کیست اپیدیدم نفوذ کرده و باعث کاهش اندازه ی آن می شود.
- منیزیم : تنظیم مقدار کلسیم می تواند از رشد کیست اپیدیدیم جلوگیری کند. مکمل های منیزیم از افزایش کلسیم جلوگیری کرده و مقدار اضافی آن را از بدن خارج می کند.
- کلرید کروم : این ماده نیز وظیفه ی تنظیم کلسیم در بدن را به عهده دارد. به صورت معمول کیست ها بر اثر افزایش قابلیت انحلال پذیری کلسیم در بافت ها و افزایش سطح قند خون در بافت ها و استخوان ها ایجاد می شود.
کلرید کروم باعث می شود سطح کلسیم متعادل شده و از ازدیاد آن جلوگیری می کند. نوشیدن مقدار زیاد آب و پرهیز از مصرف قند، به سودمندی این گزینه ی درمانی کمک زیادی می کند.
عوارض کیست های اپیدیدیم
معمولا کیست های اپیدیدیم بدون عوارض هستند، در مواردی ممکن است این کیست ها پیچ خورده و بسیار دردناک شوند. در موارد پیچ خوردگی عموما درد ناگهانی بیضه طی نیم ساعت ایجاد می شود و ممکن است جراحی برای رفع پیچ خوردگی آن ها لازم گردد.
چه موقع باید به پزشک مراجعه شود؟
همان طور که می دانید معمولا کیست اپیدیدیم علائمی ندارد و تنها هنگام معاینه ی بیضه تشخیص داده می شود. همچنین امکان دارد پزشک در طول معاینه فیزیکی آن را کشف کند. هر توده ای در بیضه، برای تشخیص سرطان بیضه توسط پزشک بررسی می شود.
همین طور در صورت تورم و یا درد در کیسه بیضه، بیمار باید با پزشک خود تماس بگیرد. بهتر است بدانید موردهای زیادی علائمی مانند کیست اپیدیدیم دارند که افتراق آن ها بر عهده ی پزشک و متخصص کلیه و مجاری ادراری می باشد.
اقداماتی که از پزشک انتظار می رود
در هنگام مراجعه به پزشک، چندین سوال از شما پرسیده می شود که آمادگی قبلی شما در پاسخ به آن ها می تواند وقت کمتری از شما بگیرد و تشخیص بیماری آسان تر شود. سوالاتی که پزشک از شما می پرسد به موارد زیر تقسیم می شود:
- علائمی خاص که در خود مشاهده کرده اید.
- مدت زمان این علائم به چه صورت است؟
- از چه زمانی این علائم به وجود آمده است؟
- شدت این علائم چه مقدار می باشد؟
- کارهای خاصی که باعث کاستن درد و علائم می شوند چه می باشد؟
- چه مواردی باعث تشدید این علائم می شود؟
- آیا شما سابقه ی آسیب در ناحیه ی بیضه ها را داشتید؟
پیشگیری از بروز کیست اپیدیدیم
اگرچه جلوگیری از بروز کیست اپیدیدیم وجود ندارد، اما شما می توانید با معاینات منظم حداقل 1 بار در ماه، از تغییراتی مانند برآمدگی های غیر طبیعی و یا توده ها در بیضه ها مشخص شود.
در صورت مشاهده ی هر گونه توده ی غیر طبیعی باید فورا به پزشک اطلاع داد. پزشک می تواند طرز صحیح معاینه ی بیضه ها را آموزش دهد تا بتوانید به راحتی این کار را انجام دهید.
