سندرم پروستاتیت مزمن/درد مزمن لگن (CP/CPPS) که قبلاً به عنوان پروستاتیت مزمن غیر باکتریایی شناخته می‌شد، نوعی اختلال است که باعث درد طولانی مدت در ناحیه لگن و علائم مربوط به دستگاه ادراری تحتانی، بدون اینکه نشانه‌ای از عفونت باکتریایی وجود داشته باشد می‌شود.
این سندروم حدود ۲ تا ۶ درصد از مردان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند به شدت کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد.
علت دقیق این سندروم هنوز ناشناخته است و برای تشخیص آن باید سایر علل احتمالی مانند پروستاتیت باکتریایی، بزرگ شدن خوش خیم پروستات، مثانه بیش فعال و سرطان رد شوند.
به طور کلی، CP/CPPS به عنوان دردی تعریف می‌شود که حداقل سه ماه از شش ماه گذشته را درگیر کرده و علتی مشخص برای آن یافت نشده است. این درد اغلب با علائمی مانند مشکلات ادراری و اختلالات جنسی همراه است.
اگرچه گاهی این بیماری به عنوان التهابی یا غیرالتهابی توصیف می‌شود، اما این تقسیم بندی بیشتر برای اهداف پژوهشی است و به نظر نمی‌رسد که بیماران این دو گروه علائم یا پاسخ‌های متفاوتی به درمان داشته باشند.
علائم و نشانه‌های سندروم پروستاتیت مزمن/ درد مزمن لگنی
علائم و نشانه‌هایی، که به طور عمده در مردان رخ می‌دهد، شامل یک مجموعه پیچیده از دردها و مشکلات مربوط به سیستم ادراری و تناسلی است
این علائم و نشانه‌ها ممکن است در هر فردی به صورت متفاوت بروز کنند و شدت آن‌ها نیز متغیر باشد. درد و ناراحتی مرتبط با CP/CPPS می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد و نیازمند مدیریت و مراقبت دقیق است.
درد و ناراحتی مزمن
- درد در ناحیه پرینه
این ناحیه که بین کیسه بیضه و مقعد قرار دارد، یکی از شایع‌ترین نقاط درد است. درد ممکن است به صورت سوزش، فشار یا درد مبهم باشد. - درد در ناحیه پایین شکم
بسیاری از مردان دچار درد یا ناراحتی در پایین شکم، نزدیک مثانه یا ناحیه تناسلی می‌شوند. - درد در بیضه‌ها و آلت تناسلی
درد ممکن است به بیضه‌ها و یا آلت تناسلی گسترش یابد و به صورت درد مبهم، فشار، یا حتی سوزش احساس شود. - درد در ناحیه مقعد یا پایین کمر
در برخی موارد، درد به ناحیه مقعد یا پایین کمر گسترش پیدا می‌کند که ممکن است به صورت درد مزمن یا ضربانی احساس شود.
درد مرتبط با ادرار کردن
- سوزش یا درد حین ادرار
برخی از مردان ممکن است احساس سوزش، تیر کشیدن یا درد هنگام ادرار کردن داشته باشند. - فوریت ادراری
احساس نیاز ناگهانی و شدید به ادرار کردن که ممکن است با ناتوانی در نگه داشتن ادرار همراه باشد. - تکرر ادرار
نیاز مکرر به ادرار کردن، حتی در شب، یکی از علائم رایج است که می‌تواند باعث اختلال در خواب و فعالیت‌های روزانه شود. - دشواری در شروع یا قطع جریان ادرار
برخی از مردان ممکن است در شروع ادرار یا قطع آن مشکل داشته باشند که ممکن است به صورت توقف و شروع مکرر جریان ادرار بروز کند.
مشکلات جنسی
- درد هنگام انزال
یکی از علائم کلیدی CP/CPPS درد یا ناراحتی شدید در هنگام انزال یا بلافاصله پس از آن است. این درد می‌تواند در پرینه، بیضه‌ها یا آلت تناسلی احساس شود. - کاهش میل جنسی
درد مداوم و مشکلات مرتبط با آن می‌تواند منجر به کاهش میل جنسی یا اجتناب از فعالیت‌های جنسی شود. - اختلال نعوظ
برخی از مردان ممکن است دچار مشکلات نعوظ شوند که می‌تواند به دلیل درد یا اضطراب ناشی از این وضعیت باشد.
احساس فشار و ناراحتی در لگن
- احساس سنگینی یا فشار
بسیاری از افراد مبتلا به CP/CPPS احساس فشار یا سنگینی در ناحیه لگن دارند که می‌تواند به طور مداوم یا متناوب باشد. - حساسیت به لمس
لمس نواحی دردناک ممکن است درد یا ناراحتی را تشدید کند.
علائم دستگاه گوارش
- یبوست یا اسهال
در برخی موارد، افراد ممکن است علائم گوارشی مانند یبوست یا اسهال داشته باشند که می‌تواند با درد لگن همراه باشد. - نفخ و احساس پری
احساس نفخ یا پری در شکم، حتی بدون خوردن غذا، می‌تواند همراه با درد لگن باشد.
تغییرات در وضعیت روحی و روانی
- اضطراب و افسردگی
درد مزمن و مشکلات ناشی از CP/CPPS می‌تواند باعث ایجاد اضطراب، افسردگی، و کاهش کیفیت زندگی شود. - خستگی
به دلیل درد مداوم و اختلالات خواب، احساس خستگی و کاهش انرژی شایع است.
تغییرات در الگوی ادراری
- جریان ضعیف ادرار
ممکن است جریان ادرار ضعیف‌تر از حد معمول باشد. - احساس تخلیه ناقص
پس از ادرار کردن، برخی افراد احساس می‌کنند که مثانه به طور کامل تخلیه نشده است.
درد عضلانی و اسکلتی
- درد در ناحیه کمر یا ران
درد ممکن است به عضلات کمر یا ران‌ها نیز منتقل شود که می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی و محدودیت در حرکت شود.
تشدید علائم در موقعیت‌های خاص
- تشدید درد پس از فعالیت فیزیکی
برخی افراد پس از فعالیت‌های فیزیکی یا طولانی مدت نشستن یا ایستادن دچار تشدید درد می‌شوند. - تشدید علائم در سرما
علائم ممکن است در هوای سرد یا هنگام استرس بدتر شود.
روش‌های تشخیص سندرم پروستاتیت مزمن/درد مزمن لگنی
تشخیص CP/CPPS بر مبنای حذف سایر عوامل محتمل برای ایجاد علائم انجام می‌شود.
این تشخیص به ویژه زمانی مطرح می‌شود که بیمار حداقل به مدت 6 ماه از علائم ناراحتی مانند درد لگنی، مشکلات ادراری، یا اختلالات جنسی رنج برده باشد و پس از ارزیابی‌های دقیق و انجام تست‌های لازم، هیچ علت مشخص دیگری برای توجیه این علائم یافت نشود.
در چنین شرایطی، و پس از رد بیماری‌های دیگر نظیر عفونت‌های باکتریایی، سنگ‌های ادراری، یا مشکلات ساختاری، می‌توان CP/CPPS را به عنوان دلیل محتمل علائم در نظر گرفت.
در ادامه روش‌های بررسی و معاینه برای رد سایر علل را شرح می‌دهیم
شرح حال بالینی و تاریخچه پزشکی
- جمع آوری تاریخچه پزشکی کامل
اورولوژیست با بررسی دقیق تاریخچه پزشکی بیمار، اطلاعاتی در مورد شروع و مدت زمان درد، شدت و محل دقیق درد، و هر گونه علائم همراه مانند مشکلات ادراری یا جنسی جمع آوری می‌کند.
عوامل خطرساز مانند عفونت‌های قبلی دستگاه ادراری، سابقه بیماری‌های پروستات، استرس، و سبک زندگی نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند. - ارزیابی تأثیر علائم بر کیفیت زندگی
اورولوژیست با بررسی چگونگی تأثیر درد و سایر علائم بر فعالیت‌های روزمره، خواب، و زندگی جنسی، اطلاعات بیشتری در مورد شدت وضعیت کسب می‌کند.
معاینه فیزیکی
- معاینه لگن و ناحیه تناسلی
اورولوژیست ناحیه لگن، پرینه، بیضه‌ها و آلت تناسلی را به دقت معاینه می‌کند تا هر گونه حساسیت، تورم، یا ناهنجاری را تشخیص دهد. - معاینه پروستات از طریق مقعد
معاینه DRE (Digital Rectal Exam) شامل لمس پروستات از طریق دیواره رکتوم با انگشت است. اورولوژیست به دنبال هر گونه حساسیت، بزرگ شدگی یا سفتی غیرطبیعی پروستات است که ممکن است نشانه التهاب یا سایر مشکلات پروستات باشد. - ارزیابی عضلات کف لگن
تنش یا حساسیت در عضلات کف لگن ممکن است وجود داشته باشد که می‌تواند به درد لگن مرتبط باشد.
آزمایشات ادرار و مایع پروستات
- آزمایش ادرار
نمونه ادرار برای بررسی وجود عفونت، خون، یا سایر ناهنجاری‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. این آزمایش می‌تواند به تشخیص عفونت‌های ادراری یا سایر مشکلات کمک کند. - آزمایش چهارگانه (Meares-Stamey)
این روش آزمایشی شامل جمع آوری چهار نمونه مختلف از ادرار و مایع منی قبل و بعد از ماساژ پروستات است. این نمونه‌ها برای شناسایی باکتری‌ها یا گلبول‌های سفید بررسی می‌شوند که ممکن است نشان دهنده عفونت یا التهاب باشند. - آزمایش بررسی مایع منی
مایع منی که از طریق ماساژ پروستات به دست می‌آید، برای بررسی وجود سلول‌های التهابی یا عفونت احتمالی تجزیه و تحلیل می‌شود.
تست‌های تصویربرداری
- سونوگرافی ترانس رکتال (TRUS) به اورولوژیست اجازه می‌دهد که پروستات و نواحی اطراف آن را با استفاده از یک پروب که به داخل رکتوم وارد می‌شود، بررسی کند. این تست می‌تواند به شناسایی ناهنجاری‌های ساختاری یا التهاب در پروستات کمک کند.
- MRI یا CT اسکن به ندرت برای تشخیص CP/CPPS استفاده می‌شوند، اما در صورتی که اورولوژیست به ناهنجاری‌های ساختاری یا بیماری‌های دیگر مشکوک باشد، ممکن است MRI یا CT اسکن را تجویز کند.
تست‌های آزمایشگاهی
- آزمایشات خون آزمایش خون ممکن است برای بررسی نشانگرهای التهابی (مانند ESR و CRP)و بررسی عملکرد کلیه‌ها و سایر ارگان‌ها انجام شود.
- آزمایش) PSA آنتی ژن اختصاصی پروستات(
این آزمایش معمولاً برای تشخیص سرطان پروستات استفاده می‌شود، اما در برخی موارد CP/CPPS ممکن است افزایش سطح PSA را نشان دهد که می‌تواند به دلیل التهاب پروستات باشد.
تست‌های اورودینامیک
- این تست‌ها عملکرد مثانه و مجرای ادرار را ارزیابی می‌کنند. تست‌های اورودینامیک می‌توانند مشکلاتی مانند انسداد مجرای ادرار یا عملکرد غیرطبیعی مثانه را تشخیص دهند که ممکن است با علائم CP/CPPS مرتبط باشند.
ارزیابی روان شناختی
- با توجه به ارتباط نزدیک بین درد مزمن و مسائل روان شناختی مانند اضطراب و افسردگی، اورولوژیست ممکن است بیمار را برای ارزیابی روان شناختی به روانپزشک ارجاع دهد. این ارزیابی می‌تواند به شناسایی عوامل استرس زا یا مشکلات روانی کمک کند که ممکن است به علائم CP/CPPS کمک کنند.
آزمون‌های تخصصی دیگر
- برخی متخصصان ممکن است از تست‌هایی برای بررسی حساسیت عصبی یا تحریک پذیری در نواحی لگن استفاده کنند. ارزیابی حساسیت و تحریک پذیری عصبی می‌توانند به شناسایی نقش احتمالی مشکلات عصبی در درد لگنی کمک کنند.
- برای بررسی عملکرد اعصاب لگنی و تأثیر احتمالی آن‌ها بر روی علائم ادراری یا درد لگنی، تست‌های رفلکس عصبی ممکن است انجام شوند.
روش‌های درمان CP/CPPS
درمان CP/CPPS نیازمند یک رویکرد چندجانبه و شخصی سازی شده است.
بسته به شدت و نوع علائم، ممکن است یک یا چند روش درمانی به طور همزمان مورد استفاده قرار گیرند. همکاری نزدیک بین بیمار و پزشک برای تنظیم و تعدیل برنامه درمانی اهمیت بالایی دارد تا بهترین نتایج ممکن به دست آید.
درمان دارویی
آنتی بیوتیک‌ها
- اگرچه CP/CPPS به طور کلی به عنوان یک وضعیت غیرعفونی شناخته می‌شود، در برخی موارد، اورولوژیست‌ها ممکن است برای دوره کوتاهی آنتی بیوتیک تجویز کنند. این درمان به ویژه زمانی مطرح است که تشخیص عفونت باکتریایی مشکوک باشد، هرچند در بسیاری از موارد، آنتی بیوتیک‌ها تأثیری در کاهش علائم ندارند.
- آنتی بیوتیک‌هایی مانند سیپروفلوکساسین و دوکسی سایکلین ممکن است مورد استفاده قرار گیرند.
مسکن‌ها و ضدالتهاب‌ها
- داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
- در موارد شدیدتر، ممکن است از مسکن‌های قوی‌تر مانند‌ترامادول استفاده شود، اما باید با احتیاط و به صورت محدود استفاده شوند.
آلفا بلوکرها
- این داروها با شل کردن عضلات گردن مثانه و پروستات، می‌توانند علائم ادراری را بهبود بخشند.
- داروهایی مانند تامسولوسین و آلفوزوسین معمولاً تجویز می‌شوند و می‌توانند به کاهش فشار روی مجرای ادرار و بهبود جریان ادرار کمک کنند.
داروهای ضد افسردگی و ضد تشنج
- این داروها نه تنها برای مدیریت علائم روان شناختی مانند اضطراب و افسردگی مفید هستند، بلکه می‌توانند در کاهش درد مزمن مؤثر باشند.
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای (مانند آمی تریپتیلین) و داروهای ضد تشنج (مانند گاباپنتین و پرگابالین) به ویژه در کاهش دردهای عصبی مفید هستند.
داروهای گیاهی و مکمل‌ها
- Quercetin
یک بیوفلاونوئید طبیعی است که ممکن است به کاهش التهاب و درد در بیماران مبتلا به CP/CPPS کمک کند. - Saw Palmetto
برخی شواهد نشان می‌دهند که این مکمل گیاهی می‌تواند در بهبود علائم پروستاتیت مزمن مؤثر باشد.
روش‌های غیردارویی
فیزیوتراپی
- یکی از مهم‌ترین اجزای درمان CP/CPPS، درمان فیزیوتراپی است که بر روی شل کردن و تقویت عضلات کف لگن تمرکز دارد. این روش می‌تواند به کاهش درد و بهبود عملکرد مثانه و روده کمک کند.
- این روش‌ها می‌توانند به بازآموزی عضلات کف لگن و کاهش تنش و اسپاسم در این نواحی کمک کنند.
ماساژ پروستات
- در برخی موارد، ماساژ پروستات می‌تواند به کاهش احتقان پروستات و بهبود علائم کمک کند. این روش باید توسط اورولوژیست انجام شود و به ویژه در مواردی که احتقان پروستات تشخیص داده شود، مفید است.
حمام‌های نشسته (Sitz Baths)
- این روش شامل نشستن در آب گرم برای مدت 15 تا 20 دقیقه است که می‌تواند به شل شدن عضلات لگن و کاهش درد و ناراحتی کمک کند. حمام‌های نشسته به طور مرتب می‌توانند تسکین موقتی اما مؤثری را فراهم کنند.
تغییرات سبک زندگی
- مصرف زیاد کافئین، الکل، و غذاهای تند ممکن است علائم را تشدید کند. کاهش مصرف این مواد می‌تواند به بهبود وضعیت بیمار کمک کند.
- ورزش منظم می‌تواند به کاهش تنش عضلانی و بهبود خلق و خوی کمک کند. فعالیت‌هایی مانند یوگا و شنا می‌توانند مفید باشند.
درمان‌های رفتاری و روان شناختی
روان درمانی و مشاوره
- دردهای مزمن مانند CP/CPPS می‌توانند تاثیرات روانی قابل توجهی مانند اضطراب، افسردگی، و کاهش کیفیت زندگی داشته باشد. مشاوره و روان درمانی می‌تواند به بیماران در مدیریت این جنبه‌های روان شناختی کمک کند.
- درمان شناختی-رفتاری (CBT) به ویژه در کمک به بیماران برای تغییر الگوهای فکری منفی و مدیریت استرس موثر است.
مداخلات مدیریت استرس
- تمرینات تنفسی، مدیتیشن، و تکنیک‌های آرام سازی می‌توانند به کاهش استرس و تنش در عضلات لگن کمک کنند.
- آموزش به بیماران در مورد روش‌های مختلف مدیریت درد می‌تواند به آن‌ها در مقابله با درد مزمن کمک کند.
مداخلات پیشرفته و جراحی
تزریق‌های عصبی
- در مواردی که درد شدید و مقاوم به درمان است، اورولوژیست ممکن است تزریق‌های عصبی مانند تزریق استروئیدها یا بی حس کننده‌ها به اعصاب لگنی را پیشنهاد دهد. این روش‌ها می‌توانند به طور موقت درد را تسکین دهند.
تحریک عصبی (Neuromodulation)
- تحریک عصب ساکرال یا تیبیال این روش شامل استفاده از تحریک الکتریکی خفیف برای تعدیل فعالیت عصبی در نواحی دردناک است. این روش به عنوان یک گزینه برای بیماران با درد مقاوم به درمان‌های معمول در نظر گرفته می‌شود.
جراحی
- جراحی به ندرت برای سندرم درد مزمن لگنی توصیه می‌شود و تنها در موارد بسیار شدید و مقاوم به تمام درمان‌های دیگر ممکن است مطرح شود. جراحی ممکن است شامل برداشتن بخشی از پروستات یا اصلاح ساختاری ناهنجاری‌های خاص باشد.
درمان‌های مکمل و جایگزین
طب سوزنی
- طب سوزنی به عنوان یک درمان مکمل می‌تواند به کاهش درد و بهبود علائم در برخی بیماران کمک کند. این روش با تحریک نقاط خاصی از بدن به کاهش درد کمک می‌کند.
جمع بندی
سندرم درد مزمن لگنی/پروستاتیت مزمن (CP/CPPS) یک اختلال پیچیده و مزمن است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر زندگی بیماران داشته باشد.
این سندرم با علائم مختلفی از جمله درد مزمن در ناحیه لگن، مشکلات ادراری، و ناراحتی‌های جنسی شناخته می‌شود و معمولاً علت دقیق آن نامشخص باقی می‌ماند.
درمان CP/CPPS به دلیل ناشناخته بودن علت آن، چالش برانگیز است و نیاز به رویکردی چند جانبه دارد.
روش‌های درمانی شامل درمان‌های دارویی مانند داروهای ضد التهابی و آنتی بیوتیک‌ها، استفاده از فیزیوتراپی و تکنیک‌های آرام سازی، و تغییرات در سبک زندگی مانند اصلاح رژیم غذایی و مدیریت استرس می‌شود.
هرچند که درمان قطعی برای سندروم پروستاتیت مزمن/ درد مزمن لگنی وجود ندارد، ترکیبی از این روش‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران و کاهش علائم کمک کند.
