مثانه بیش فعال چیست ؟
مثانه بیش فعال به این معنی است که مثانه بصورت ناگهانی منقبض شده، باعث می شود فرد بدون کنترل ادرارش را تخلیه کند .
سندروم مثانه ی بیش فعال بیماری شایعی است که عموما علتی برای آن نیزیافت نمی شود، بطور مثال عفونت ادراری یا بزرگی پروستات وجود ندارد . این بیماری در زنان شایعتر است، هرچند در مردان نیز دیده می شود. نام دیگر مثانه بیش فعال ناپایداری دترسور یا مثانه تحریک پذیر نیز می باشد .
علایم مثانه بیش فعال چیست ؟
- احساس اضطرار در موقع ادرار کردن، یعنی فرد بصورت ناگهانی نیاز به ادرار کردن دارد و قادر به کنترل آن نیست .
- تکرر ادرار، بدین معنی که فرد بیشتر از حد نرمال ، بیشتر از هشت بار در روز به دستشویی مراجعه می کند .
- ادرار کردن در شب، بدین معنی که فرد بیشتر از یکبار در طی شب به دستشویی مراجعه می کند .
- بی اختیاری اورژانسی، در این حالت بعضی افراد که مبتلا هستند قبل از رفتن به دستشویی دچار نشت ادرار می گردند .
ارولوژیست از بیمار می خواهد میزان دفعات مراجعه به دستشویی و مصرف مایعات را یادداشت کند تا براساس این یادداشت ها درمان مناسب را شروع نماید .
علل مثانه بیش فعال
علل مثانه بیش فعال به خوبی شناخته شده نیست . به نظر می رسد عضلات مثانه یا همان دترسور بیش از اندازه منقبض شده که برای فرد مطلوب نمی باشد .
بصورت نرمال عضلات مثانه شل بوده، بتدریج مثانه پر می شود و فرد احساس ادرار کردن پیدا می کند . در مثانه های بیش فعال اغلب افراد بعد از شروع این علایم نمی توانند به خوبی ادرار خویش را کنترل کنند و به دستشویی برسند.
به نظر می رسد عضلات مثانه پیام های غیر نرمال به مغز صادر می کنند، که باعث می شود فرد احساس کند که مثانه اش پر است، در حالیکه واقعا پر نیست. در بیماران با مثانه بیش فعال هنگامی که هنوز مثانه پر نشده است ، به ناگهان منقبض می شود و فرد احساس ضروری نیاز به رفتن به سرویس بهداشتی پیدا میکند..
علایم مثانه بیش فعال با مصرف قهوه، چای، کوکا و الکل تشدید می شوند.. درخیلی از موارد مثانه بیش فعال به عنوان عوارض بیماری های سیستم اعصاب بروز می کنند، بطور مثال :
- سکته مغزی
- پارکینسون
- مولتیپل اسکلروزیس
- بعد ازآسیب نخاعی
البته در مواردی که مثانه بیش فعال به دلایل بیماری های فوق باشد بیماری دیگر تحت عنوان سندروم مثانه بیش فعال نامیده نمی‌شود و به جای آن مثانه‌ی عصبی ( نوروژنیک ) نامیده می‌شود. این علائم می تواند در عفونت ادراری و یا سنگ های مثانه هم ایجاد گردند.
درمان مثانه بیش فعال
تغییرات در سبک زندگی افراد می توانند کمک کننده باشد. داروها در کنار ورزش های خاص و تمرینات عضلات کف لگن نیز سودمندند.
تغییرات سبک زندگی
- رفتن به توالت : اگر دسترسی به سرویس بهداشتی سخت است لازم است فرد آن را تسهیل نماید .
- کافئین : عموما در نوشابه های انرژی زا، کوکا و قهوه وجود دارد و همچنین کافئین جزئی از قرص های مسکن می باشد .کافئین می تواند به تنهایی عضلات مثانه را تحریک کند و ترک آن می تواند به بهبود علایم کمک کند .
- *الکل : در بعضی موارد می تواند علائم را تشدید کند .
- *مصرف بیش از حد مایعات : عموما مصرف کم مایعات کمک کننده است، هرچند مصرف کمتر مایعات باعث تغلیظ ادرار می شود و آن نیزبالطبع سبب تحریک عضلات مثانه می گردد. میزان نرمال مصرف مایعات روزانه به اندازه ای است که فرد احساس تشنگی می کند و نه بیشتر.
- یبوست : عموما علایم مثانه عصبی را بیشتر می کند و مصرف بیشتر فیبر در رژیم غذایی و ورزش به بهبود یبوست کمک می کند .
- رفتن به سرویس بهداشتی در صورت نیاز : بعضی افراد عادت دارند زود به زود به سرویس بهداشتی بروند. ایراد اینکار اینست که فرد به اینکار عادت می کند .
- وزن : ثابت شده است که کم کردن وزن می تواند به بهبود علایم کمک کند علی الخصوص در مورد بی اختیاری ادراری.
- تمرینات مثانه : هدف از تمرینات مثانه اینست که مثانه بتواند ادرار را نگه دارد و کمتر بیش فعال شود . برای اینکار لازم است فرد در طی روز هرازچندگاه به توالت مراجعه کند. با شروع تمرینات مثانه ابتدا در سه روز اول فرد مثل قبل به سرویس بهداشتی مراجعه می کند . بعد از دوسه روز اول لازم است شروع به تمرینات مثانه کند و دیرتر به سرویس بهداشتی مراجعه کند. ممکن است در ابتدا دیرتر رفتن آزار دهنده باشد و برای راحتتر نمودن اینکار اقدامات ذیل کمک کننده است :
- صاف و عمود نشتن روی یک سطح صاف
- شمردن از عدد صد رو به عقب
- انجام تمرینات و ورزش های کف لگن
گذشت زمان و انجام این تمرینات باعث می شود که فرد شاید بتواند پنج تا شش بار به سرویس بهداشتی مراجعه کند. ادامه دادن به یادداشت های روزانه برای ارزیابی بهبود واثربخشی این ورزش ها به فرد و پزشک معالج کمک می کند .
داروها :
داروهایی تحت عنوان آنتی کولینرژیک به درمان کمک می کنند مانند اکسی بوتینین ،تولترودین و سولیفنا سین ، این داروها عضلات مثانه را شل نموده وظرفیت مثانه را افزایش می دهند.
عوارض جانبی این داروها اغلب کم می باشد ، خشکی دهان در دوز پایین و احساس گیجی در دوز بالا از عوارض آن می باشد.درصورت بروز عوارض دارویی تغییر نوع دارو عموما کمک کننده است .
داروی دیگری که در این امر می تواند کمک کند میرابگرون نام دارد ،که اگونیست بتا می باشد و عوارض شایع آن تپش قلب ،اسهال و افزایش بروز عفونت مثانه می باشند .
درمان های جراحی
اگر درمان های فوق موفقیت آمیز نباشد درمان جراحی صورت می گیرد. اینگونه اعمال جراحی شامل :
- تزریق سم بوتولینوم نوعA :
می تواند باعث بهبود علائم شود. اینکار از طریق آندوسکوپی مثانه و عموما در اتاق عمل انجام می شود.
- تحریک اعصاب ساکرال:
در این روش الکترود های کوچکی روی کمر و مجاور ریشه اعصاب قرار داده می شود که باعث ارسال سیگنال های الکتریکی به اعصاب می شوند.این الکترود ها به دستگاهی متصل شده و زیر پوست کمر قرار داده می شود.درصورت نیاز این دستگاه می تواند در آینده خارج گردد .
- آگمنتیشن سیستوپلاستی :
در این روش جراح مقداری بافت از یک نقطه دیگر برداشته و به مثانه اضافه میکند تا حجم مثانه زیادتر گردد .(به طور مثال از روده ها ). ممکن است بیماران در آینده بعد از این روش ،لازم باشد برای تخلیه مثانه از سوند استفاده کنند .
- انحراف ادراری :
در این روش که بسیار نادر استفاده می شود حالب ها از طریق پوست به خارج از بدن منحرف می شوند. این روش زمانی استفاده می گردد که سایر روش های درمانی موفقیت آمیز نباشند.
